Γράφει ο κ. Σταμάτης Δρίτσας, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, για την εφημερίδα Ναυτεμπορική.
Ο προβληματισμός για το κατά πόσο μία εταιρεία ως οικονομική μονάδα μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου, μέσω της επιχειρηματικής της επιτυχίας, δεν είναι καθόλου νέος. Ωστόσο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, έπαψε να είναι μία γενική αρχή στο όραμα ή την εταιρική κουλτούρα ορισμένων κορυφαίων εταιρειών με πολυεθνικές δραστηριότητες. Στα χρόνια αυτά, διατυπώθηκαν συγκεκριμένα ερωτήματα, για τα οποία απαιτούνται πλέον ρεαλιστικές απαντήσεις επιχειρηματικής προσέγγισης και επιδιώκονται θεμελιωμένες δράσεις, βάσει συγκεκριμένης στρατηγικής και συνέπεια αυτών, αυτός ο προβληματισμός σχηματοποιήθηκε σημαντικά.
Στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, η ατζέντα των συζητήσεων έχει διευρυνθεί σε πολλαπλά επίπεδα όσον αφορά στην αξιολόγηση των επιδόσεων των επιχειρήσεων στη διαχείριση του ανθρώπινου, του φυσικού και του κοινωνικού κεφαλαίου. Στην κατεύθυνση αυτή, εξετάζονται πλέον, τόσο οι επιπτώσεις των δραστηριοτήτων των εταιρειών στους τομείς του περιβάλλοντος, της κοινωνίας και της διακυβέρνησης, όσο και τα αποτελέσματα (ωφέλειες και οι απώλειες) από τις δραστηριότητες αυτές στην εταιρική τους αξία. Ως αποτέλεσμα, η συζήτηση αυτή έχει γίνει ιδιαίτερα έντονη στη σύγχρονη εποχή, και σε εθνικό επίπεδο, ενώ παράλληλα, ενισχύεται με νομικές και κανονιστικές ρυθμίσεις στις περισσότερο ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες του πλανήτη.
Στις 11 Δεκεμβρίου 2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», μέσω της οποίας δεσμεύτηκε να επανεξετάσει τις ανάγκες για δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί στην παγκόσμια οικονομία για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Επίσης, δεσμεύτηκε να διαμορφώσει ένα πλαίσιο σχετικά με την κατάρτιση, τον έλεγχο και την επικοινωνία των πληροφοριών αυτών.
Οι αναφορές μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, συμπεριλαμβανομένων των εκθέσεων βιωσιμότητας, συντάσσονται με βάση ένα νομικό και κανονιστικό πλαίσιο θετικού δικαίου που ορίζει τις τεχνικές προδιαγραφές πληρότητας και ποιότητας των πληροφοριών που παρουσιάζουν και όχι βάσει συγκεκριμένων λογιστικών πλαισίων, όπως λ.χ. τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οδηγία 2013/34/ΕΕ, εκτός από τις προβλέψεις σχετικά με τις ατομικές και ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις περιέχει διατάξεις σχετικά με τις μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες σε ατομικό και ενοποιημένο επίπεδο, ενώ στην Ελλάδα οι απαιτήσεις της οδηγίας αυτής ως προς το επίμαχο θέμα της μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης έχουν ενσωματωθεί στα άρθρα 151 έως και 154 του Ν. 4548/2018 περί Ανωνύμων Εταιρειών, τα οποία αφορούν στη σύνταξη της ατομικής και ενοποιημένης ετήσιας έκθεσης διαχείρισης του διοικητικού συμβουλίου. Στην ετήσια έκθεση διαχείρισης συμπεριλαμβάνονται, κατ’ εφαρμογή των εν λόγω άρθρων, η δήλωση εταιρικής διακυβέρνησης καθώς -ως «μη χρηματοοικονομική κατάσταση»- και η έκθεση (δήλωση) βιωσιμότητας.
Στο σημείο αυτό όμως εντοπίζεται μία ουσιώδης περιοχή αδυναμίας σχετικά με τις μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες. Είναι γνωστό ότι οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις μίας επιχείρησης περιλαμβάνουν, σε ατομικό και ενοποιημένο επίπεδο, αμιγώς ιστορικές χρηματοοικονομικές πληροφορίες, οι οποίες χρησιμοποιούνται από τους ενδιαφερόμενους για την εξαγωγή συμπερασμάτων και τη διενέργεια εκτιμήσεων ως προς την εταιρική χρηματοοικονομική θέση (καθαρή περιουσία) και τις επιδόσεις της διοίκησης. Προφανώς, οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις των εταιρειών αποτελούν το πρώτο και θεμελιώδες εργαλείο στη διαδικασία λήψης οικονομικών αποφάσεων σχετικά με μία επιχείρηση. Για το σκοπό αυτό, οι πληροφορίες που περιέχουν είναι αποτέλεσμα έρευνας και διαβουλεύσεων με όλους τους εμπλεκόμενους σε διεθνές επίπεδο. Οι πληροφορίες αυτές είναι τυποποιημένες σε εξαιρετικά σημαντικό βαθμό, πληρούν δε συγκεκριμένες προδιαγραφές ποιότητας και βασίζονται σε πρότυπα και λογιστικά πλαίσια που παράγονται από φορείς και οργανισμούς εγνωσμένου κύρους και φυσικά διεθνώς αποδεκτούς από την παγκόσμια επιχειρηματική κοινότητα. Αντίστοιχα, και οι νέες μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες σχετικά με τη βιωσιμότητα, εστιασμένες στη στρατηγική και τις επιδόσεις των εταιρειών στο περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση (Environment, Social, Governance – ESG), οι οποίες δημοσιοποιούνται τα τελευταία χρόνια με όλο και μεγαλύτερη ένταση και σε όλο και μεγαλύτερο εύρος από εταιρείες παγκοσμίως, χρησιμοποιούνται επίσης για τη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων σχετικά με τις εταιρείες αναφοράς. Συνεπώς, είναι αναμενόμενο και αναπόφευκτα προσδοκώμενο και οι πληροφορίες αυτές να πρέπει να γνωστοποιούνται βάσει υψηλών προδιαγραφών ποιότητας και σε ανάλογο βαθμό τυποποίησης με αυτόν των χρηματοοικονομικών πληροφοριών.
Στην κατεύθυνση αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραμένοντας συνεπής στη δέσμευσή της στην «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», εξέδωσε την οδηγία 2022/2464 της 14ης Δεκεμβρίου του 2022 και τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό της 31ης Ιουλίου 2023 μέσω των οποίων, αφενός διαμορφώνεται ένα συγκεκριμένο κανονιστικό πλαίσιο κατάρτισης, ελέγχου και δημοσίευσης για τις εκθέσεις βιωσιμότητας και αφετέρου εισάγεται ένα υποχρεωτικό πλαίσιο σύνταξης και παρουσίασης των πληροφοριών αυτών.
Ειδικά ως προς το πλαίσιο σύνταξης, ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει την υποχρεωτική εφαρμογή δώδεκα συγκεκριμένων προτύπων (European Sustainability Reporting Standards – ESRS) βάσει αρχών (principles based). Τα νέα αυτά πρότυπα εκθέσεων βιωσιμότητας διαμορφώνουν ένα πρώτο βασικό πλαίσιο εξαιρετικής ποιότητας ανάγνωσης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, που αναμένεται να τυποποιήσουν σε σημαντικό βαθμό τις γνωστοποιούμενες πληροφορίες και να καλύψουν τις ανάγκες των ενδιαφερομένων για ανάλυση, συνδυαστικά και σε συσχετισμό με τις χρηματοοικονομικές πληροφορίες των ετήσιων χρηματοοικονομικών καταστάσεων που συνοδεύουν.
Το Β’ μέρος του άρθρου θα δημοσιευθεί στη Ναυτεμπορική το Σάββατο 18 Νοεμβρίου 2023