Συνέντευξη του Παναγιώτη Αλαμάνου, Διευθύνοντος Συμβούλου, ΣΟΛ Crowe, στη δημοσιογράφο Ελευθερία Πιπεροπούλου στο capital.gr.
Η ΣΟΛ Crowe είναι η μεγαλύτερη ελληνική εταιρεία παροχής ελεγκτικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών, προσφέροντας τις υπηρεσίες της σε εταιρείες και οργανισμούς τόσο του ιδιωτικού όσο και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Από το 2006 ανήκει στο δίκτυο της Crowe Global, ενός από τα 10 κορυφαία λογιστικά και συμβουλευτικά δίκτυα παγκοσμίως, ενώ πέρυσι “γιόρτασε” τα 30 χρόνια παρουσίας της στην ελληνική αγορά.
Με την υποστήριξη ενός διεθνούς δυναμικού συμβούλων που δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από 140 χώρες, η ΣΟΛ Crowe προσφέρει εκτός από τις ελεγκτικές υπηρεσίες, ένα ευρύ φάσμα συμβουλευτικών υπηρεσιών. Αυτές περιλαμβάνουν υπηρεσίες τεχνολογίας, ανθρωπίνου δυναμικού, business monitoring, outsourcing λογιστηρίου, φορολογικές υπηρεσίες κ.ά. Επιπλέον, η εταιρεία είναι η αντιπρόσωπος της Horwath HTL, μιας παγκόσμιας ηγέτιδας εταιρείας παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στον τομέα του τουρισμού και της αναψυχής.
Ένα από τα καίρια ζητήματα στα οποία εστιάζει πλέον η ΣΟΛ Crowe είναι το ESG και ιδίως η εταιρική διακυβέρνηση, δίνοντας έμφαση στη δημιουργία μιας κουλτούρας που να διαπνέει ολόκληρη την επιχείρηση.
Σε μια πρόσφατη συνέντευξη που παραχώρησε στο Capital.gr, ο κ. Παναγιώτης Αλαμάνος, Διευθύνων Σύμβουλος της ΣΟΛ Crowe, επισήμανε τις ευκαιρίες που προκύπτουν για τις επιχειρήσεις από το νέο πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση και τις υπηρεσίες που παρέχει η εταιρεία για να τις στηρίξει σε αυτή τη μετάβαση, καθώς και την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην Ελλάδα. Επίσης, αναφέρθηκε στους στόχους της εταιρείας, αλλά και στα σημαντικότερα επιτεύγματά της στα 30 χρόνια λειτουργίας της.
Ποιες είναι οι τρέχουσες τάσεις στην ελληνική αγορά και πώς επηρεάζουν τους κλάδους των υπηρεσιών στους οποίους δραστηριοποιείται η ΣΟΛ Crowe;
Η Ελλάδα σήμερα, σε επίπεδο ανάπτυξης, βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Η τάση αυτή που προβλέπουμε ότι θα συνεχιστεί και το 2024, δημιουργεί εκ των πραγμάτων μια θετική προοπτική για την ελληνική οικονομία και την αγορά. Παρά τη σχετική κάμψη που σημειώθηκε στη Γερμανία το 2023, η οποία επηρέασε αρνητικά τον μέσο όρο ανάπτυξης στην Ευρώπη, φαίνεται ότι αυτό δεν θα επηρεάσει αρνητικά τον τουρισμό στην Ελλάδα – έναν από τους κυριότερους τομείς της ελληνικής οικονομίας – όπως καταγράφουν και τα στοιχεία ζήτησης που έχουμε σήμερα διαθέσιμα.
Στα θετικά αυτά στοιχεία θα πρέπει να σημειώσουμε και έναν δυνητικό κίνδυνο εντούτοις, αυτόν της εξέλιξης των επιτοκίων. Πρέπει να σημειωθεί ότι η αγορά φαίνεται να έχει ήδη προεξοφλήσει σε μεγάλο βαθμό τη μείωση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), η οποία δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, ενώ σε περίπτωση που δεν υπάρξει μείωση των επιτοκίων, η αντίδραση της αγοράς είναι αβέβαιη.
Οι πολύ καλές συγκυρίες για την ελληνική οικονομία αποτυπώνονται και στην ελεγκτική αγορά, όπου τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια σταθερά ανοδική πορεία χωρίς σημαντικές διακυμάνσεις. Για την ΣΟΛ Crowe, εκτιμούμε ότι το 2023 έκλεισε με μια αύξηση στον κύκλο εργασιών της τάξεως του 5% στον τομέα του αμιγώς ελεγκτικού τομέα, ενώ στις συμβουλευτικές υπηρεσίες, η θυγατρική μας ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, σημείωσε ανάπτυξη μεγαλύτερη του 20% κατά το προηγούμενο έτος.
Τέλος, οι προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, οι νέες χρηματοδοτικές ευκαιρίες, ο μετασχηματισμός τόσο του ιδιωτικού αλλά και του δημόσιου τομέα και ιδίως η αύξηση των δημοσίων έργων, δημιουργούν τις συνθήκες για ακόμα μεγαλύτερη ζήτηση για εξειδικευμένο συμβουλευτικό προσωπικό, ιδίως στο Δημόσιο το οποίο σε πολλούς τομείς δεν διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία ή την τεχνική ικανότητα, εν μέρει λόγω της εξειδικευμένης φύσης των αντίστοιχων εργασιών.
Ποιες είναι οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες που προκύπτουν από το νέο πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση στο οποίο καλούνται να συμμορφωθούν οι επιχειρήσεις;
Η εταιρική διακυβέρνηση ορίζεται από δύο βασικά στοιχεία: ειδικά για τις εισηγμένες εταιρείες, υπάρχει μια σταθερή ανάγκη για την ύπαρξη ενός ελάχιστου επιπέδου εταιρικής διακυβέρνησης που να προστατεύει τους επενδυτές. Επιπλέον, στο σύνολο της αγοράς, βλέπουμε ότι δίνεται όλο και μεγαλύτερη έμφαση στο κομμάτι “G” (Governance) του τρίπτυχου ESG (Environmental, Social and Governance).
Στην Ελλάδα, υπάρχει μια διαφοροποίηση σε σύγκριση με τις μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές. Ενώ στις ευρωπαϊκές αγορές οι εισηγμένες εταιρείες είναι πολυμετοχικές και σκοπός είναι οι μέτοχοι να μπορούν να ελέγχουν τη διοίκηση – το γνωστό ζήτημα του principal agent, στην Ελλάδα, όπου οι εισηγμένες είναι ως επί το πλείστον εταιρείες με συγκεκριμένη μετοχική σύνθεση και αυτή συνήθως προϋποθέτει έναν μεγαλομέτοχο που ελέγχει την εταιρεία, η πεμπτουσία της εταιρικής διακυβέρνησης είναι στο πώς θα προστατευθούν οι μικροεπενδυτές.
Σε αυτό το κομμάτι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σε επίπεδο Κεφαλαιαγοράς, καθώς παρακολουθούμε τις εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη σχετική νομοθεσία. Υπάρχει σίγουρα η πρόθεση, όχι μόνο στις εισηγμένες εταιρείες αλλά συνολικά στις μεγάλες επιχειρήσεις, για αναθεώρηση της δομής τους υπό το πρίσμα της ορθής εταιρικής διακυβέρνησης. Συνεπώς, το ζητούμενο είναι σήμερα εάν οι εταιρείες διαθέτουν τις δυνατότητες, τους πόρους και την γνώση για να εφαρμόσουν τη νομοθεσία. Σε αυτό το σημείο, η εταιρεία μας έχει έναν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει. Η ΣΟΛ Crowe έχει εκτεταμένη τεχνογνωσία, προσφέροντας δύο βασικές υπηρεσίες: αφενός, συμβουλεύει τις εταιρείες ώστε να έχουν τις ορθές δομές εταιρικής διακυβέρνησης, αφετέρου, τις βοηθά να εκπαιδεύσουν τα διοικητικά τους συμβούλια και τις επιτροπές Ελέγχου και Αποδοχών σχετικά με τον ρόλο τους.
Γιατί πιστεύετε ότι είναι σημαντική η υιοθέτηση κριτηρίων ESG από τις επιχειρήσεις; Ποια πιστεύετε είναι η πρόοδος που έχει σημειωθεί στην Ελλάδα;
Η εταιρική διακυβέρνηση είναι σημαντική για δύο βασικούς λόγους. Κατ’ αρχάς μέσω της εφαρμογής της εταιρικής διακυβέρνησης εξασφαλίζεται ότι η εταιρεία λειτουργεί σύμφωνα με συγκεκριμένους κανόνες και πρακτικές, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο απάτης και κακοδιαχείρισης. Με άλλα λόγια η εταιρεία εξασφαλίζει ένα ελάχιστο όριο, το οποίο – αν θέλει – μπορεί να είναι και αρκετά ψηλό.
Ταυτόχρονα, η ορθή εφαρμογή της εταιρικής διακυβέρνησης παρέχει στην εταιρεία τα εργαλεία για να λειτουργεί πιο δομημένα. Εάν μια επιχείρηση λειτουργεί πιο δομημένα, λειτουργεί και πιο αποτελεσματικά προς όφελος των μετόχων, των εργαζομένων, αλλά και της κοινωνίας.
Παρατηρούμε ότι τόσο η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς όσο και το Χρηματιστήριο επιδεικνύουν μια προσήλωση στο να κινηθούν οι εταιρείες προς αυτή την κατεύθυνση. Καταγράφουμε ταυτόχρονα, μια σταθερή πρόοδο όσον αφορά στη λειτουργία των επιτροπών. Φυσικά, έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε, αλλά πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια σαφής πρόοδος σε αυτόν τον τομέα.
Πώς η ΣΟΛ Crowe υποστηρίζει τις εταιρείες στην προσαρμογή τους στις νέες απαιτήσεις για την εταιρική διακυβέρνηση και τα κριτήρια ESG; Ποιες υπηρεσίες που προσφέρει;
Η πιο πρόσφατη υπηρεσία την οποία αναπτύξαμε, επικεντρώνεται στον τομέα της εκπαίδευσης των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις μελών των Διοικητικών Συμβουλίων τα οποία παρά το ότι διαθέτουν τα αναγκαία προσόντα, χρειάζονται υποστήριξη ως προς τον ρόλο τους, τις ευθύνες τους και το πώς μπορούν να προσφέρουν αξία στην εταιρεία.
Εδώ είναι που έρχεται η ΣΟΛ Crowe για να παρέχει μια εκπαίδευση διττής κατεύθυνσης και περιεχομένου: από τη μία πλευρά επικεντρώνεται στο να διδάσκει τις τυπικές υποχρεώσεις που έχουν τα μέλη του Δ.Σ. και τον τρόπο συμμόρφωσης με αυτές, ώστε να προστατεύουν τόσο τον εαυτό τους όσο και την εταιρεία. Από την άλλη, εστιάζει στο να εξασφαλίζει ότι το Δ.Σ. λειτουργεί ως ένας πραγματικός μηχανισμός, ο οποίος θέτει στρατηγικές σε συνεργασία με τη διοίκηση και στη συνέχεια παρακολουθεί την εκτέλεσή τους, εντοπίζοντας σημεία απόκλισης και αναγνωρίζοντας πού απαιτούνται αλλαγές.
Ως ΣΟΛ Crowe, μπορούμε να παρέχουμε είτε τη μία είτε την άλλη υπηρεσία, ανάλογα με τις ανάγκες της εταιρείας και τον κλάδο στον οποίο ανήκει. Έχουμε την τύχη να έχουμε ένα πελατολόγιο που αποτελείται από σχεδόν 3.000 εταιρείες, με παρουσία σχεδόν σε όλους τους κλάδους του ελληνικού επιχειρείν. Αυτό μας παρέχει τη δυνατότητα να κατανοήσουμε τις ανάγκες κάθε εταιρείας και να προσφέρουμε προσαρμοσμένες λύσεις. Επίσης, σε ευρύτερο επίπεδο, βοηθούμε τις εταιρείες στην υλοποίηση σωστών πρακτικών εσωτερικού ελέγχου. Στο πλαίσιο αυτό, είτε στήνουμε την υπηρεσία εσωτερικού ελέγχου με σκοπό να την τρέξει η ίδια η εταιρεία – με την υποστήριξή μας στα πρώτα της βήματα – ή να την τρέξουμε εμείς για λογαριασμό της εταιρείας.
Ποια είναι τα σημαντικότερα επιτεύγματα της εταιρείας κατά τα 30 χρόνια παρουσίας της και ποια είναι τα επόμενα σχέδιά της;
Η ΣΟΛ ιδρύθηκε το 1993 και αναδείχθηκε ως η κυρίαρχη ελληνική ελεγκτική εταιρεία στη χώρα. Είμαστε υπερήφανοι για το γεγονός ότι με ορισμένες από τις εταιρείες με τις οποίες συνεργαζόμαστε ξεκινήσαμε μαζί και μεγαλώσαμε μαζί. Μπορούμε να περηφανευόμαστε ότι συνεισφέραμε κι εμείς ώστε αυτές οι επιχειρηματικές οικογένειες να αναπτυχθούν και να στηρίξουν με τη σειρά τους την ελληνική οικονομία.
Η δύσκολη περίοδος που αντιμετώπισε η ελληνική οικονομία δεν αποτέλεσε εμπόδιο για την ΣΟΛ Crowe. Αντιθέτως, καταφέραμε να μεγαλώσουμε – ως μια απτή απόδειξη όχι τόσο της οικονομικής μας επιτυχίας αλλά του ότι οι πελάτες εκτιμούν την αξία μας. Αυτό αποτελεί σίγουρα και μια επιβεβαίωση για την αξία που δημιουργούμε για την ελληνική επιχειρηματικότητα. Στόχος μας, είναι να παραμείνουμε αξιόπιστοι συνεργάτες για τις επιχειρήσεις και να στηρίζουμε την ελληνική επιχειρηματικότητα να προχωράει ένα βήμα παραπέρα.
Η φιλοδοξία μας για το μέλλον είναι να επεκτείνουμε και να ενισχύσουμε περαιτέρω τον τομέα των συμβουλευτικών υπηρεσιών, ο οποίος μετράει περίπου 10 χρόνια λειτουργίας στην αγορά. Σε αυτόν τον τομέα καταγράφουμε μια ιδιαίτερα θετική πορεία, με αύξηση του κύκλου εργασιών άνω του 20% για το 2023. Στόχος μας είναι να διατηρήσουμε αυτήν την ανοδική πορεία και να εξασφαλίσουμε ότι το ποσοστό αύξησης θα παραμείνει διψήφιο, με στόχο το 15% το 2024. Σκοπός μας είναι σε 5-10 χρόνια να μας εμπιστεύεται η αγορά με την ίδια βαρύτητα και στο συμβουλευτικό κομμάτι.
Η στρατηγική μας περιλαμβάνει την εμβάθυνση σε όλες τις παρεχόμενες υπηρεσίες και την αύξηση του πελατολογίου μας. Επιπλέον, σκοπεύουμε επιλεκτικά να εισέλθουμε σε νέους τομείς υπηρεσιών, προσφέροντας ολιστικές λύσεις στους πελάτες μας.