Γράφει ο Γιάννης Γιαννόπουλος, Γενικός Διευθυντής & Επικεφαλής Φορολογικών Υπηρεσιών, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική.
Την 1η Ιουλίου 2023, τέθηκε σε ισχύ η νέα Συμφωνία – Πλαίσιο για την κοινωνική ασφάλιση σε περίπτωση διασυνοριακής τηλεργασίας, η οποία έχει ήδη υπογραφεί από αρκετές ευρωπαϊκές χώρες.
Η εν λόγω πολυμερής συμφωνία παρέχει στους διασυνοριακούς εργαζόμενους που εργάζονται εξ αποστάσεως από τη χώρα διαμονής τους λιγότερο από το μισό χρόνο του συνολικού χρόνου εργασίας τους τη δυνατότητα να παραμείνουν στο καθεστώς κοινωνικής ασφάλισης της χώρας του εργοδότη τους. Βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη επίσημης ή άτυπης συμφωνίας μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου, η οποία μπορεί να διαρκέσει από ένα έως τρία έτη (ανάλογα με τους τοπικούς κανόνες) με πιθανές παρατάσεις.
Γενικός κανόνας
Σύμφωνα με τον γενικό κανόνα του κανονισμού (ΕΚ) 883/2004 η μισθωτή εργασία υπόκειται μόνο σε ένα καθεστώς κοινωνικής ασφάλισης, αυτό του κράτους εργασίας ενώ για εργαζόμενους που απασχολούνται σε περισσότερα από ένα κράτη – μέλη, κρίσιμο είναι το ποσοστό του χρόνου απασχόλησης στο κάθε κράτος∙ σε αυτή την περίπτωση εφόσον ένας εργαζόμενος εργάζεται στη χώρα κατοικίας του το 25% ή περισσότερο του χρόνου εργασίας του υπόκειται στο εκεί καθεστώς κοινωνικής ασφάλισης.
Η νέα Συμφωνία – Πλαίσιο, λοιπόν, λειτουργεί παραπληρωματικά με τον γενικό κανόνα επιδιώκοντας να ρυθμίσει την κοινωνικοασφαλιστική διάσταση της τηλεργασίας μετά την κατακόρυφη αύξησή της προκειμένου να διασφαλισθεί η λειτουργία των βασικών αρχών της κοινωνικής ασφάλισης σε επίπεδο Ε.Ε..
Προϋποθέσεις εφαρμογής της Συμφωνίας – Πλαισίου
Η Συμφωνία – Πλαίσιο εφαρμόζεται σε περιπτώσεις που ένας εργαζόμενος τηλεργάζεται στο κράτος κατοικίας του πάνω από το 25% του χρόνου εργασίας του εφόσον η Συμφωνία – Πλαίσιο έχει υπογραφεί τόσο το κράτος κατοικίας του εργαζομένου όσο και το κράτος της έδρας του εργοδότη. Σημειώνεται πως η Συμφωνία – Πλαίσιο ρυθμίζει μόνο περιπτώσεις διασυνοριακής τηλεργασίας στο κράτος κατοικίας του εργαζομένου ενώ η σχετική αίτηση υποβάλλεται στον αρμόδιο φορέα του κράτους μέλους της έδρας του εργοδότη.
Επιπρόσθετα, η Συμφωνία – Πλαίσιο αφορά περιπτώσεις που εργαζόμενοι παρέχουν την εργασία τους στο κράτος όπου είναι εγκατεστημένη η νόμιμη έδρα του εργοδότη τους και τηλεργάζονται στο κράτος κατοικίας τους. Συνακόλουθα, οι εν λόγω διατάξεις δεν καταλαμβάνουν περιπτώσεις που ο εργαζόμενος ασκεί και άλλες δραστηριότητες στο κράτος κατοικίας ή εργάζεται σε κράτος διαφορετικό από εκείνο της κατοικίας ή το κράτος της έδρας του εργοδότη. Τέλος, η Συμφωνία – Πλαίσιο δεν αφορά αυτοαπασχολούμενους εργαζόμενους.
Παραδείγματα εφαρμογής της Συμφωνίας – Πλαίσιο
Με σκοπό την καλύτερη κατανόηση των νέων ρυθμίσεων, ας υποθέσουμε ότι ένας εργαζόμενος κατοικεί στην Ελλάδα και απασχολείται σε εταιρεία στην Ολλανδία. Ο εν λόγω εργαζόμενος εργάζεται από το σπίτι του με φορητό υπολογιστή και smartphone τα οποία και του επιτρέπουν πρόσβαση στο δίκτυο του εργοδότη του. Όταν η Ελλάδα υπογράψει τη σχετική Συμφωνία ο εργαζόμενος που απασχολείται από το σπίτι του στην Ελλάδα περισσότερο από το 25% του χρόνου του αλλά λιγότερο από το 50%, και τον υπόλοιπο χρόνο εργάζεται στην Ολλανδία θα μπορεί να υποβάλλει αίτηση για πιστοποιητικό Α1 σύμφωνα με τη Συμφωνία – Πλαίσιο ώστε να παραμείνει στο ολλανδικό κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα.
Περαιτέρω, ας υποθέσουμε πως εργαζόμενος εργάζεται εξ αποστάσεως από την κατοικία του στην Ελλάδα το 40% του χρόνου εργασίας του και το υπόλοιπο 60% στην Ολλανδία στις εγκαταστάσεις του υποκαταστήματος του εργοδότη, ο οποίος έχει την καταστατική του έδρα στη Γερμανία. Δεδομένου ότι ο εργαζόμενος εργάζεται εκτός του κράτους που βρίσκεται η καταστατική έδρα, δεν θα καλύπτεται από τη Συμφωνία – Πλαίσιο.
Χώρες που έχουν υιοθετήσει τις νέες ρυθμίσεις
Για την ομοιόμορφη εφαρμογή της Συμφωνίας και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ έχουν κληθεί να υπογράψουν τη Συμφωνία – Πλαίσιο μαζί με την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία, την Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο ενώ μέχρι και τη σύνταξη του παρόντος, οι ακόλουθες χώρες έχουν υπογράψει τη συμφωνία: Αυστρία, Βέλγιο, Κροατία, Τσεχία, Φινλανδία, Γερμανία, Λιχτενστάιν, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία.
Τα αιτήματα για υπαγωγή στις νέες ρυθμίσεις, μπορούν να υποβληθούν αναδρομικά έως τους τρεις προηγούμενους μήνες. Ωστόσο, κατ’ εξαίρεση, οι πρώτες αιτήσεις μπορούν να υποβληθούν έως τις 30 Ιουνίου 2024 και να ισχύσουν αναδρομικά έως 12 μήνες κατ’ ανώτατο όριο, αλλά πάντως όχι πριν από την 1η Ιουλίου 2023, υπό την προϋπόθεση ότι οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης έχουν καταβληθεί στο κράτος της έδρας του εργοδότη.
Η Ελλάδα αναμένεται να υπογράψει την εν λόγω Συμφωνία – Πλαίσιο μέσα στο προσεχές διάστημα. Σε κάθε περίπτωση οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να προετοιμάσουν και να συλλέξουν τις απαραίτητες πληροφορίες και δικαιολογητικά προκειμένου οι σχετικές αιτήσεις να υποβληθούν χωρίς καθυστέρηση. Για την καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας της Συμφωνίας – Πλαισίου, του πεδίου εφαρμογής της καθώς και του τρόπου υποβολής αιτήσεων για τα πιστοποιητικά Α1 οι ενδιαφερόμενοι, εργαζόμενοι και εργοδότες, μπορούν να απευθύνονται στους εξειδικευμένους συμβούλους της ΣΟΛ Crowe.
