Η Βιώσιμη Ανάπτυξη των ελληνικών Τουριστικών Προορισμών – Από την προώθηση στην διαχείριση

Γράφει ο Ξενοφών Πετρόπουλος, Διευθυντής, Υπηρεσίες HTL, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική για το Insider.gr.

Την τελευταία δεκαετία, ο ελληνικός τουρισμός έχει καταφέρει να αναρριχηθεί στην λίστα με τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως. Σε αυτό έχουν συμβάλει πολλοί παράγοντες, όπως η ενιαία κατεύθυνση που χαράζει το Υπουργείο Τουρισμού και η συστηματοποιημένη προώθηση των προϊόντων και υπηρεσιών από τους αντίστοιχους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Ωστόσο, όλοι όσοι επιχειρούν στον τουριστικό τομέα, συμφωνούν πως η αλματώδης ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού θα μπορούσε να επιταχυνθεί ακόμα περισσότερο εάν υπήρχαν τα εργαλεία που θα λειτουργούσαν με συγκεκριμένους πόρους, στρατηγική στόχευση και πάνω από όλα συνεργασία και η αλληλεπίδραση, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορές και τις προοπτικές των προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουν οι αμέτρητοι ελληνικοί προορισμοί.

Ο τουριστικός προορισμός ορίζεται ως ένα φυσικό μέρος με ή χωρίς διαχειριστικά και/ή αναλυτικά όρια στον οποίο ένας επισκέπτης μπορεί να διανυκτερεύσει. Πρόκειται για έναν συνδυασμό από προϊόντα, υπηρεσίες, δραστηριότητες και εμπειρίες κατά μήκος της τουριστικής αλυσίδας αξίας, και αποτελεί ένα βασικό συστατικό αξιολόγησης του τουρισμού. Επίσης, ένας προορισμός απασχολεί διάφορους φορείς και μπορεί να δικτυωθεί έτσι ώστε να δημιουργηθούν μεγαλύτεροι προορισμοί.  Η διαχείριση ενός τουριστικού προορισμού είναι η συντονισμένη ενορχήστρωση όλων των στοιχείων που συνθέτουν έναν τουριστικό προορισμό (αξιοθέατα, ανέσεις, πρόσβαση, μάρκετινγκ και τιμολόγηση), ενώ ο ρόλος του οργανισμού διαχείρισης προορισμού είναι να σχεδιάζει στρατηγική, να καθοδηγεί και να συντονίζει όλες τις δραστηριότητες για την επιδίωξη ενός κοινού σκοπού, δηλαδή της βιώσιμης ανάπτυξης του προορισμού.

Με την αναγνωρισμένη ανάγκη να αυξηθεί η ποιότητα και η βιωσιμότητα των προορισμών, πολλοί Οργανισμοί Προώθησης Προορισμού (DMOs) αντιμετωπίζουν επείγουσα ανάγκη να επεκτείνουν τους ρόλους τους και να γίνουν Οργανισμοί Προώθησης και Διαχείρισης Προορισμού (DMMOs). Οι DMMOs διαμορφώνουν και εφαρμόζουν ολοένα και περισσότερες στρατηγικές που στοχεύουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των προορισμών τους, με απώτερο σκοπό να τονωθεί η βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή αλλά και να διευκολυνθεί η αλληλεπίδραση των επισκεπτών με τον προορισμό και τους κατοίκους του.

Η διαχείριση τουριστικών προορισμών στην Ελλάδα μέχρι σήμερα γίνεται κυρίως μέσω πρωτοβουλιών όπως του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) και της προωθητικής του σελίδας visitgreece.gr, της εταιρείας Marketing Greece του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ), των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκηση, των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα για την δημιουργία Τουριστικών Οργανισμών προορισμών. Ωστόσο, όλες οι πρωτοβουλίες ασχολούνται με την προώθηση και την προβολή των προορισμών και όχι τόσο με τη διαχείριση τους. Η αναγνώριση της ανάγκης για προηγμένη διαχείριση προορισμών προσανατολισμένων στη βιωσιμότητα και με στόχο την βέλτιστη διαχείριση κάθε πτυχής ενός προορισμού, προσθέτει μια νέα ευθύνη στην ήδη καθιερωμένη και παραδοσιακή ιδέα του οργανισμού διαχείρισης προορισμού.

Οι κύριες αρμοδιότητες των DMMOs περιλαμβάνουν τον στρατηγικό σχεδιασμό, τη διαμόρφωση (ή τη συμμετοχή στη διαδικασία διαμόρφωσης) και την εφαρμογή της τουριστικής πολιτικής του προορισμού, την γνώση της αγοράς (συλλογή και ανάλυση δεδομένων, έρευνα αγοράς κ.λπ.), την ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος, την ψηφιοποίηση και την καινοτομία στον τομέα του τουρισμού, την εποπτεία, τη διαχείριση κρίσεων, την εκπαίδευση και την ανάπτυξη ικανοτήτων (όχι μόνο του ανθρώπινου δυναμικού τους, αλλά και των τοπικών επαγγελματιών του τουρισμού μέσω δραστηριοτήτων κατάρτισης και ανάπτυξης ικανοτήτων), την προώθηση, το μάρκετινγκ και την δημιουργία μάρκας (brand), την χρηματοδότηση και την ενίσχυση επενδύσεων.

Η λειτουργία των DMMOs περιλαμβάνει συντονισμό με διάφορες Αρχές, ενδιαφερόμενα Μέρη και επαγγελματίες προκειμένου να διευκολυνθεί και να υποστηριχθεί ο ίδιος ο κλάδος και να δεσμευτούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς – καθώς και οι κάτοικοι και οι τοπικές κοινότητες – στον σχεδιασμό και την εφαρμογή μιας ευρύτερης στρατηγικής σκέψης με έναν τελικό στόχο: τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας του προορισμού βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Επιπλέον, προκειμένου να υποστηρίξουν με ορθό τρόπο τον τουρισμό, αρμοδιότητα των DMMOs είναι και η σύσταση Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης.

Η στρατηγική για τον ελληνικό τουρισμό, περιλαμβάνει ως ενεργό πλέον μέρος της τους οργανισμούς διαχείρισης προορισμού, οι οποίοι αναδεικνύονται ως κεντρικό στοιχείο στην ανάπτυξη και διαχείριση του τουρισμού. Η δημιουργία, οργάνωση και λειτουργία τους, ακολουθεί πλέον ένα ενιαίο πρότυπο το οποίο θα καθορίσει τη βιωσιμότητα όχι μόνο των ίδιων, αλλά και τελικά των ίδιων των προορισμών.

Οι επενδύσεις ενισχύουν το βιώσιμο μέλλον του ελληνικού τουρισμού

Άρθρο του Παναγιώτη Αλαμάνου, Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe στο Money Review

Ο κλάδος του τουρισμού και της φιλοξενίας συγκαταλέγεται στους πλέουν δυναμικούς για την ελληνική αγορά, έχοντας σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό συνδέσει τα αποτελέσματά του με αυτά της πορείας της ελληνικής οικονομίας.

Αν και οι παγκόσμιες κρίσεις των τελευταίων ετών όπως η υγειονομική κρίση και η τρέχουσα ενεργειακή επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τους τουριστικούς προορισμούς και τις τουριστικές επιχειρήσεις, η Ελλάδα και ο ελληνικός τουρισμός επέδειξαν σημαντική ανθεκτικότητα, με εξαιρετικά αντανακλαστικά αλλά και γρήγορα βήματα ανάκαμψης που τους επέτρεψαν όχι μόνο να επιστρέψουν σε τροχιά ανάπτυξης, αλλά και να καταγράψουν μια δραστική ενδυνάμωση του ελληνικού τουριστικού brand.

Tα στοιχεία καταδεικνύουν ότι το 2022 αποτέλεσε ένα έτος ορόσημο για τον ελληνικό τουρισμό δεδομένων των πολυάριθμων εξαγορών, των νεοεισερχομένων ξενοδοχειακών brands και των έργων ανακαίνισης που βρίσκονται σε εξέλιξη στον τουριστικό τομέα.  Οι θετικές εξελίξεις για τον ελληνικό τουρισμό αποτυπώθηκαν και στα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος αναφορικά με τα έσοδα του τουριστικού τομέα, τα οποία έφτασαν σχεδόν τα έσοδα του 2019.

Η νέα στρατηγική για τον ελληνικό τουρισμό την οποία κατέθεσαν οι φορείς του τουρισμού στο αρμόδιο Υπουργείο, προβλέπει 50 εκατ. αφίξεις έως το 2030. Ένας αριθμός που σήμερα  μοιάζει εφικτός, περνάει όμως υποχρεωτικά μέσα από τη συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα – ιδιαίτερα σε ζητήματα, νομοθεσίας, διαχείρισης προορισμών και χρηματοδότησης επενδύσεων.

Σήμερα, στο πλαίσιο της χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το Υπουργείο Τουρισμού έχει ήδη αναλάβει και δρομολογήσει έργα τα οποία δείχνουν μια σαφή κατεύθυνση σχετικά με τις απαιτούμενες επενδύσεις που θα καταστήσουν βιώσιμη την υλοποίηση της νέας στρατηγικής για τον τουρισμό. Τα 7 κύρια υποέργα αφορούν στη διαχείριση προορισμών και στη διαμόρφωση του πλαισίου για την δημιουργία Οργανισμών Διαχείρισης & Προώθησης Προορισμών στον ορεινό τουρισμό, με στόχο τη βελτίωση του τουριστικού προϊόντος ορεινού τουρισμού αλλά και την ανάδειξη της Ελλάδας ως ένας ανταγωνιστικός και ελκυστικός προορισμός ορεινού τουρισμού στην Ευρώπη.  Επίσης, αφορούν στον τουρισμό υγείας & ευεξίας, στον  αγροτουρισμό και τη γαστρονομία, στην αναβάθμιση των τουριστικών λιμένων, στις προσβάσιμες παραλίες, στον τουρισμό καταδύσεων και τον υποβρύχιο τουρισμό και στην τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση. Αυτά τα έργα αποτελούν και την βάση για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού τα επόμενα χρόνια.

Χτίζοντας πάνω στις επιτυχίες των προηγούμενων ετών, οφείλουμε να χρησιμοποιήσουμε τους διαθέσιμους πόρους χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας έτσι ώστε να ενισχύσουμε την βιώσιμη ανάπτυξη των προορισμών και των τοπικών κοινωνιών εξασφαλίζοντας θέσεις εργασίας, αλλά και να επιταχύνουμε τις ιδιωτικές επενδύσεις που θα δημιουργήσουν συνθήκες για ποιοτικότερο τουρισμό και επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Τόσο τα αποτελέσματα του 2022 για τον τουρισμό, όσο και οι προβλέψεις για το 2023 βάσει των ήδη υπαρχόντων στοιχείων των κρατήσεων, αποτυπώνουν την συνέχεια της δυναμικής του ελληνικού τουρισμού ο οποίος δείχνει ότι για τα επόμενα χρόνια θα παραμένει κομβικής σημασίας για την ελληνική οικονομία. Αξιοποιώντας λοιπόν το θετικό του αποτύπωμα, ο ελληνικός τουρισμός έχει μια σημαντική ευκαιρία να είναι πραγματικά η ατμομηχανή της ανάπτυξης της χώρας μας. 

Η εκπαίδευση των μελών των Δ.Σ. των εισηγμένων στο ΧΑΑ εταιρειών

Συνέντευξη του Σταμάτη Δρίτσα, Αναπληρωτή Διευθύνοντα Συμβούλου, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, στο CNN Greece.

Συνέντευξη για το κρίσιμο ζήτημα της εκπαίδευσης των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων των εισηγμένων εταιρειών στο ΧΑΑ παραχώρησε ο κ. Σταμάτης Δρίτσας, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτικής, στο CNN Greece.

Ο κύριος Δρίτσας, αναλύοντας την ανάγκη διαρκούς εκπαίδευσης για τα μέλη του Δ.Σ. των εισηγμένων εταιρειών, τονίζει πως αφενός προκύπτει από τον νέο νόμο 4706/2020, ο οποίος καλύπτει συγκεκριμένες ανάγκες, αφετέρου είναι απαραίτητη για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της κάθε εισηγμένης εταιρείας και το όφελος των συμφεροντούχων.

«H εκπαίδευση αυτού του επιπέδου στοχεύει στην ενδυνάμωση των τεχνικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων τους, στην παροχή επίκαιρων πρακτικών γνώσεων και στην ανάπτυξη μιας νοοτροπίας διακυβέρνησης επικεντρωμένης στους κινδύνους, έχοντας ως τελικό αποτέλεσμα την αναβάθμιση των δεξιοτήτων των Δ.Σ., την αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων και τελικά την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησής την οποία εκπροσωπούν», εξηγεί ο ίδιος.

Η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, μέσω των συμβουλευτικών υπηρεσιών Εταιρικής Διακυβέρνησης, παρέχει συγκεκριμένα και απολύτως στοχευμένα στο προφίλ, τους ρόλους και τις ανάγκες των μελών των Δ.Σ. προγράμματα εκπαίδευσης. Όπως τονίζει ο κ. Δρίτσας, «η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική διαθέτει ένα πλήρες πακέτο συμβουλευτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών διασφάλισης, ειδικά προσαρμοσμένο στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη μοντέλων εταιρικής διακυβέρνησης, με σκοπό αφενός την υποστήριξη και την υποβοήθηση της διαδικασίας συμμόρφωσης των διοικήσεων των υποκείμενων στον νόμο ανώνυμων εταιρειών στο νέο πλαίσιο, αλλά και αφετέρου την υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων στρατηγικής, ως προς την επιλογή του κατάλληλου για το μέγεθος και την πολυπλοκότητας της οντότητας, μοντέλου εταιρικής διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα».

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη που παραχώρησε ο κ. Σταμάτης Δρίτσας, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική στο CNN Greece

Κ. Δρίτσα, ο νέος νόμος 4706/2020 διαμορφώνει ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο για τις ανώνυμες εταιρείες με τίτλους εισηγμένους στο Χρηματιστήριο Αθηνών, σύμφωνα με το οποίο γίνεται πλέον υποχρεωτική η Εκπαίδευση των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων. Πόσο σημαντική είναι αυτή η εκπαίδευση για τις ελληνικές επιχειρήσεις;

Όπως είναι λογικό, τα ανώτατα στελέχη των εταιρειών όπως είναι τα μέλη των Διοικητικών τους Συμβουλίων, είναι απαραίτητο να κατέχουν τη γνώση και τις δεξιότητες τα οποία διαρκώς εμπλουτίζονται, τόσο όσον αφορά σε διαδικαστικά ζητήματα όσο και στην ουσία του αντικειμένου. Μέσω της διαρκούς εκπαίδευσης διασφαλίζεται η διατήρηση των τεχνικών δεξιοτήτων και η διαρκής επικαιροποίηση των γνώσεων των μελών των Δ.Σ., ειδικά όσον αφορά στις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών εταιρείες τις οποίες και αφορά ο νόμος που αναφέρατε.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να επισημάνουμε πως για την ανάγκη εφαρμογής του μέτρου, εξετάζονται τρεις βασικοί παράμετροι:

α) Η ικανότητα των μελών των Δ.Σ. να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εργασίας που καλούνται να επιτελέσουν λόγω του ρόλου τους – και συνεπακόλουθα  να παρέχουν υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας  σύμφωνα με τις προσδοκίες  των μετόχων και των λοιπών συμφεροντούχων,

β) τα αντανακλαστικά και η ικανότητα των Δ.Σ. να αντιδράσουν στις ταχείες και πολυεπίπεδες αλλαγές του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στο οποίο λειτουργούν σήμερα οι επιχειρήσεις και

γ) η δημιουργία μίας ποιοτικής από κάθε άποψη και ανταγωνιστικής ομάδας ηγεσίας, η οποία θα ενισχύσει την αποδοτικότητα, και την αποτελεσματικότητα των λειτουργιών του Δ.Σ. αλλά και ευρύτερα της διοίκησης, της εποπτείας και του ελέγχου της οντότητας σε όλα τα επίπεδα.

Στην κάλυψη των αναγκών που διαμορφώνονται από αυτές τις παραμέτρους, αποσκοπεί και η στοχευμένη  εκπαίδευση των μελών των Δ.Σ.

Είναι λοιπόν σαφές, πως προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που συνδέονται με τις παραμέτρους αυτές, τα μέλη Δ.Σ. χρειάζονται τακτική και στοχευμένη εκπαίδευση, δηλαδή εκπαίδευση που είναι προσαρμοσμένη στους ρόλους, το επαγγελματικό και ακαδημαϊκό προφίλ και τις ανάγκες των μελών του Δ.Σ.

Με τον τρόπο αυτό, η εκπαίδευση των μελών των Δ.Σ. έχει και τα επιθυμητά αποτελέσματα. Δηλαδή, ενδυναμώνει τις τεχνικές δεξιότητες και τις γνώσεις τους σε πεδία άμεσης εφαρμογής διοίκησης, εποπτείας και ελέγχου, τούς παρέχει πρακτική γνώση και μεθοδολογίες και ενίσχυση της εξειδίκευσής τους σε ειδικούς τομείς, ενώ συμβάλλει στην ανάπτυξη ενός διεθνούς τρόπου σκέψης, ο οποίος βασίζεται στην αναγνώριση του κινδύνου – είναι αυτό που συχνά ονομάζουμε upskilling, με τον όρο που έχει επικρατήσει διεθνώς. Τελικά, αυτό που «κερδίζουμε» είναι τη διαμόρφωση ενός Δ.Σ. με ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, το οποίο παρέχει προστιθέμενη αξία μέσα από την άσκηση της εταιρικής διακυβέρνησης της οντότητας.

Ως συμβουλευτική εταιρεία, η ΣΟΛ CROWE Συμβουλευτική προσφέρει ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών και λύσεων, καλύπτοντας ένα μεγάλο μέρος των αναγκών των σύγχρονων επιχειρήσεων. Ποιες είναι οι ενέργειές σας συγκεκριμένα για το κομμάτι της Εκπαίδευσης των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων ως μέρος των υπηρεσιών Εταιρικής Διακυβέρνησης;

Όπως αναφέραμε, είναι κρίσιμης σημασίας τα μέλη των Δ.Σ. να λαμβάνουν στοχευμένη εκπαίδευση στο πλαίσιο της εφαρμογής μίας συγκεκριμένης πολιτικής, η οποία τελικά και θα αποφέρει προστιθέμενη αξία για τον οργανισμό και τους μετόχους.

Στη ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, μελετάμε το επαγγελματικό και ακαδημαϊκό προφίλ των μελών των Δ.Σ. (δηλαδή την εξειδίκευση, τα προσόντα τους, τις σπουδές και την εμπειρία τους μεταξύ άλλων), εξετάζουμε τον ρόλο τους σε αυτό (για παράδειγμα εάν είναι εκτελεστικά στελέχη ή όχι, εάν συμμετέχουν σε ανεξάρτητες επιτροπές), και διαπιστώνουμε και αξιολογούμε τις ανάγκες τους. Έτσι,  παρέχουμε σε κάθε εταιρεία ένα πλήρες πακέτο συμβουλευτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών διασφάλισης, το οποία είναι ειδικά προσαρμοσμένο στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη μοντέλων εταιρικής διακυβέρνησης.   

Ο σκοπός μας είναι διττός: Αφενός η υποστήριξη και η υποβοήθηση της διαδικασίας συμμόρφωσης των διοικήσεων των υποκείμενων στον νόμο ανώνυμων εταιρειών στο νέο πλαίσιο και τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, και αφετέρου η υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων στρατηγικής, ως προς την επιλογή του κατάλληλου για το μέγεθος και την πολυπλοκότητας της οντότητας, μοντέλου εταιρικής διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα.

Πρόκειται λοιπόν για ένα ολοκληρωμένο και στοχευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης το οποίο  έχει σχεδιάσει η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική και αφορά σε μέλη Διοικητικών Συμβουλίων, ανεξάρτητων επιτροπών και στελεχών. Το πρόγραμμα, παράλληλα, συνδέεται με την επιτυχημένη επιχειρηματικότητα και αυξάνει την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητά τους.

Πώς θεωρείτε ότι μια επιχείρηση μπορεί να αξιοποιήσει την υπηρεσία που προσφέρει η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική για την εκπαίδευση των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων;

Από τη μία πλευρά, φαίνεται ρητορική η ερώτηση «ποιος δεν θέλει τα ανώτατα και ανώτερα στελέχη του (και όχι μόνο) να είναι καταρτισμένα με τον καλύτερο τρόπο;». Από την άλλη, πολλοί είναι εκείνοι που πιθανώς πιστεύουν ότι δεν χρειάζονται ένα τέτοιου είδους εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Αντίθετα όμως, σε μία εποχή μας όπου τα δεδομένα μεταβάλλονται ανά πάσα στιγμή ενώ οι απαιτήσεις αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, τώρα περισσότερο από ποτέ, τα Δ.Σ. των εισηγμένων στο ΧΑΑ εταιρειών χρειάζονται δεξιότητες για να μπορούν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των μετόχων και των λοιπών συμφεροντούχων.

H εκπαίδευση αυτού του επιπέδου που προσφέρει η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, στοχεύει σε τρεις κατευθύνσεις:

  • Στην ενδυνάμωση των τεχνικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων των μελών Δ.Σ
  • Στην παροχή επίκαιρων πρακτικών γνώσεων
  • Στην ανάπτυξη μιας νοοτροπίας διακυβέρνησης επικεντρωμένης στους κινδύνους

Το αποτέλεσμα της τριπλής αυτής στόχευσης είναι η αναβάθμιση των δεξιοτήτων κάθε μέλους ξεχωριστά, η αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων και τελικά η αύξηση της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησής την οποία εκπροσωπούν.

Τώρα όσον αφορά στο γιατί χρειάζονται τα μέλη του Δ.Σ. εταιρειών τα παραπάνω χαρακτηριστικά, από ποιες απαιτήσεις προκύπτει η ανάγκη αυτή, αναφέρω ενδεικτικά:

– Το κανονιστικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν οι εισηγμένες σε χρηματιστήρια ανώνυμες εταιρείες σήμερα και το οποίο χαρακτηρίζεται από σημαντικού βαθμού πολυπλοκότητα, λόγω των απαιτήσεων του ρυθμιστικού πλαισίου των κεφαλαιαγορών.

– Ο όγκος πληροφοριών που πρέπει να διαχειριστούν τα Δ.Σ. των εταιριών και οι οικονομικές εκθέσεις χρηματοοικονομικής πληροφόρησης που πλέον συνοδεύονται και από ιδιαίτερα απαιτητικές αναφορές μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, τις οποίες πρέπει να μπορούν να κατανοήσουν και να διαχειριστούν στο πλαίσιο της λογοδοσίας και της επικοινωνίας με τους συμφεροντούχους.

– Από το Δ.Σ. μιας εταιρείας, επιπλέον, απαιτείται να έχει πρόσβαση σε επίκαιρες  πληροφορίες, αλλά να έχει και τις γνώσεις να τις διαχειριστεί, ώστε να μπορεί να διαχειριστεί τους κινδύνους.

Τέλος, το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης προβλέπει την υιοθέτηση και εφαρμογή τακτικής διαδικασίας αξιολόγησης της καταλληλότητας των μελών του Δ.Σ. – είναι λοιπόν αναπόφευκτο, η υποχρεωτική αυτή διαδικασία να συνδέεται με την επίσης υποχρεωτική διαδικασία της τακτικής εκπαίδευσης των μελών του ΔΣ, αφού η δεύτερη διασφαλίζει την καταλληλότητα που καλείται να αξιολογήσει η πρώτη.

Η  Εταιρική διακυβέρνηση, σε συνέχεια και του νέου νόμου, απασχολεί ιδιαίτερα τις σημερινές επιχειρήσεις. Ποιες υπηρεσίες παρέχει στην Ελληνική Επιχείρηση η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, στο πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης;

Οι εξειδικευμένες υπηρεσίες Εταιρικής Διακυβέρνησης που παρέχει στους πελάτες της η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, έχουν ως άξονα ένα ολόκληρο μοντέλο εταιρικής διακυβέρνησης το οποίο αναπτύσσεται για την κάθε επιχείρηση ξεχωριστά. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται η αξιοπιστία και η διαφάνεια στις χρηματοοικονομικές και μη χρηματοοικονομικές αναφορές, προδίδοντας αξία στους μετόχους της κάθε εταιρείας που μας εμπιστεύεται.

Πριν εκπονήσουμε το πρόγραμμα, άλλωστε, εξετάζουμε το μέγεθος, τη φύση και την πολυπλοκότητα των δραστηριοτήτων και τα χαρακτηριστικά της κάθε εταιρείας, τόσο σε επίπεδο ατομικό όσο και σε επίπεδο ομίλου.

Αναλυτικά, οι συμβουλευτικές υπηρεσίες υποστήριξης που παρέχουμε είναι:

  • Σχεδιασμός του κατάλληλου μοντέλου εταιρικής διακυβέρνησης
  • Σχεδιασμός και κατάρτιση του κατάλληλου Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης
  • Σχεδιασμός της λειτουργίας των ανεξάρτητων επιτροπών και διαμόρφωση των σχετικών κανονισμών τους
  • Συμβουλευτική υποστήριξη της λειτουργίας της Επιτροπής Ελέγχου και των Επιτροπών Αποδοχών και Υποψηφιοτήτων
  • Σχεδιασμός και υποστήριξη της εφαρμογής ενός επαρκούς συστήματος εσωτερικού ελέγχου
  • Κατάρτιση των πολιτικών και κανονισμών, οι οποίοι απαιτούνται από το νέο κανονιστικό πλαίσιο
  • Σχεδιασμός και υποστήριξη των ειδικών ανεξάρτητων λειτουργιών διαχείρισης κινδύνων και κανονιστικής συμμόρφωσης και των πολιτικών τους
  • Υλοποίηση και εφαρμογή μεθοδολογιών και συστημάτων εκτίμησης κινδύνων
  • Συμβουλευτική υποστήριξη μονάδας διαχείρισης κινδύνων
  • Σχεδιασμός της ανεξάρτητης λειτουργίας εσωτερικού ελέγχου και ανάπτυξη μεθοδολογιών και εργαλείων εσωτερικού ελέγχου
  • Συμβουλευτική υποστήριξη μονάδας εσωτερικού ελέγχου
  • Σχεδιασμός και ανάπτυξη μεθοδολογίας εσωτερικού ελέγχου, εργαλείων διαχείρισης κινδύνου και κανονιστικής συμμόρφωσης
  • Εκπαίδευση των στελεχών των μελών του ΔΣ, της ανώτατης και ανώτερης διοίκησης και των στελεχών των ανεξάρτητων λειτουργιών, σε θέματα σχετικά με την εταιρική διακυβέρνηση και τις χρηματοοικονομικές αναφορές.
  • Εκπαίδευση σε μη χρηματοοικονομικές αναφορές.
  • Συμβουλευτικές υπηρεσίες ESG Reporting
  • Υπηρεσίες διασφάλισης σε ESG Reporting και αναφορές μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης.

Επιπλέον, προσφέρουμε υπηρεσίες διασφάλισης ως προς τη συμμόρφωση της εταιρείας με τις απαιτήσεις της κείμενης κάθε φορά νομοθεσίας σχετικά με την εταιρική διακυβέρνηση στην Ελλάδα και υπηρεσίες διασφάλισης, εκτελώντας έργα αξιολόγησης επί του συνόλου ή σε μέρη του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης και του συστήματος εσωτερικού ελέγχου.

Περισσότερο από ποτέ, σήμερα, οι εταιρείες και ειδικά οι εισηγμένες στο ΧΑΑ, χρειάζονται στοχευμένη και ποιοτική εκπαίδευση. Στη ΣΟΛ CROWE Συμβουλευτική έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να την παρέχουμε.

Κ. Δρίτσα, σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη αυτή.

Σας ευχαριστώ κι εγώ.

Ενισχύοντας την εταιρική διακυβέρνηση των εισηγμένων εταιρειών με τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών.

Άρθρο του Συμεών Καλαματιανού, Διευθυντή Υπηρεσιών Τεχνολογίας, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, στο Capital.

Σε μία ταχύτατα μεταβαλλόμενη επιχειρηματική πραγματικότητα, η «επιβίωση» των σύγχρονων επιχειρήσεων απαιτεί τον συνεχή μετασχηματισμό τους αναφορικά τόσο με τις διαδικασίες τους, όσο και με τον ίδιο τον τρόπο λειτουργίας τους. Στην επίκαιρη, παγκόσμια συζήτηση για την εξέλιξη των επιχειρήσεων, γίνεται συχνά πλέον αναφορά σε διάφορους τύπους μετασχηματισμών όπως ο Ψηφιακός, ο Λογιστικός, o μετασχηματισμός Χρηματοοικονομικών Αναφορών και Πληροφόρησης, Κανονιστικής Συμμόρφωσης και Κινδύνων, ενώ όταν η έμφαση δίνεται στη μεταβολή των διαδικασιών, οι μετασχηματισμοί αυτοί αποκαλούνται συνήθως Επιχειρησιακοί.

Αδιαμφησβήτητα σήμερα, ο σημαντικότερος επιχειρησιακός μετασχηματισμός συνδέεται άμεσα με την υιοθέτηση σύγχρονων, καινοτόμων ψηφιακών τεχνολογιών (Digital Disruption) που αφορούν στην αυτοματοποίηση των διαδικασιών, με απώτερο στόχο την ψηφιοποίηση (digitalization) της λειτουργίας των επιχειρήσεων και την αντίστοιχη ψηφιακή μετάβαση τους (Ψηφιακός Μετασχηματισμός).

Κρίσιμο βήμα στο ταξίδι του κάθε επιχειρησιακού μετασχηματισμού (transformation journey), αλλά και παράγοντας της επιτυχίας του, αποτελεί η διαμόρφωση και η διατήρηση ενός επιχειρησιακού περιβάλλοντος που προσδιορίζεται και οροθετείται από τη λειτουργία σχεδιαστικά κατάλληλων εσωτερικών δικλείδων (Internal Controls). Κάτι τέτοιο, αποτελεί άλλωστε και βασική προϋπόθεση της αποτελεσματικής εφαρμογής του Πλαισίου (Συστήματος) Εταιρικής Διακυβέρνησης το οποίο έχει σχεδιάσει ή προσαρμόσει στις δικές της ανάγκες και υιοθετήσει η εκάστοτε επιχείρηση, στοχεύοντας στην επίτευξη των στόχων της επιχειρησιακής της στρατηγικής.

Σήμερα, η ενίσχυση του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης των ανωνύμων εταιρειών, συντελείται μέσω του εκσυγχρονισμού του σχετικού κανονιστικού πλαισίου και την εφαρμογή των διατάξεων του πλέον πρόσφατου νόμου περί εταιρικής διακυβέρνησης (Ν. 4706/2020), καθώς επίσης και της σχετικής απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (1/891/30.09.2020). Με το νέο Κανονιστικό Πλαίσιο, δίνεται έμφαση στην επάρκεια και αποτελεσματικότητα του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου (ΣΕΕ), συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων διαχείρισης κινδύνων και κανονιστικής συμμόρφωσης, και θέτει την υποχρέωση της περιοδικής (ανά τριετία βάσει της σχετικής απόφασης της ΕΚ) αξιολόγησης του ΣΕΕ και εφαρμογής των διατάξεων περί Εταιρικής Διακυβέρνησης (ΕΔ) του σχετικού νόμου, από ανεξάρτητο αξιολογητή.

Η αθέατη όμως πλευρά η οποία επιχειρείται να τονιστεί από το νέο Κανονιστικό Πλαίσιο για την ενίσχυση της Εταιρικής Διακυβέρνησης στις ανώνυμες εταιρείες, είναι αυτή που το διασυνδέει με την Ψηφιακή Τεχνολογία, δηλαδή με την ψηφιακή μετάβαση (digitalization). Η αμφίδρομη και ευθέως ανάλογη σχέση που διαμορφώνεται μεταξύ αφενός της ενίσχυσης της επάρκειας και αποτελεσματικότητας του ΣΕΕ και αφετέρου της περαιτέρω προώθησης της υλοποίησης ψηφιακών τεχνολογιών (ψηφιακός μετασχηματισμός) σε ευθυγράμμιση με τις βέλτιστες πρακτικές, αποτυπώνεται εμφατικά και με απόλυτη επιτυχία και στο πρόσφατο ελεγκτικό πρόγραμμα της ΕΛΤΕ σχετικά με τη διενέργεια της περιοδικής αξιολόγησης του ΣΕΕ των ανωνύμων εταιρειών από ανεξάρτητο αξιολογητή, βάσει του σχετικού νόμου και των αποφάσεων της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Επισημαίνεται πως η πρώτη αξιολόγηση θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 31/03/2023 με ημερομηνία αναφοράς την 31/12/2022 και περίοδο αναφοράς από την έναρξη υποχρεωτικής εφαρμογής του προαναφερθέντος νόμου (17/07/2021).

Στις μέρες μας λοιπόν δεν θα ήταν υπερβολικός ο ισχυρισμός πως ικανή και αναγκαία συνθήκη της αποτελεσματικής εφαρμογής του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης είναι η επιτυχής υλοποίηση της ψηφιακής μετάβασης.

Επιγραμματικά θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τις βασικές παραμέτρους που προσδιορίζουν τη συσχέτιση μεταξύ του επαρκούς και αποτελεσματικού ΣΕΕ (και άρα του ενισχυμένου πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης) με το ψηφιακό μετασχηματισμό στα εξής:

Α.   Διακυβέρνηση και Στρατηγική Τεχνολογίας Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ)

Β.   Πλαίσιο Διαχείρισης Κινδύνων ΤΠΕ και Ασφάλειας

Γ.    Πλαίσιο Δικλείδων στις γενικές διαδικασίες λειτουργίας των συστημάτων ΤΠΕ (Γενικές Δικλείδες ΤΠΕ)

Δ.   Πλαίσιο αυτοματοποιημένων εσωτερικών δικλείδων (Automated internal controls) αναφορικά με τις νέες αυτοματοποιημένες/ ψηφιακές διαδικασίες ενταγμένες στους επιμέρους κύκλους των επιχειρησιακών διαδικασιών

Ε.    Ανάπτυξη ψηφιακών καναλιών διάχυσης της πληροφόρησης και επικοινωνίας για την υποστήριξη της λειτουργίας των εσωτερικών δικλείδων

ΣΤ. Παρακολούθηση του ΣΕΕ σε σχέση με κινδύνους ΤΠΕ

Τα παραπάνω αναφέρονται στα εξής αντικείμενα αξιολόγησης όπως έχουν καθοριστεί από την 1/891/30.9.2020 της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς βάσει και των αντίστοιχων πυλώνων του Πλαισίου ΣΕΕ της επιτροπής COSO (COSO: Internal Control Integrated Framework) :

  • Το Α. αναφέρεται κυρίως στο αντικείμενο/ πυλώνα «Ελεγκτικοί Μηχανισμοί και Δικλείδες Ασφάλειας» (Control Activities) αλλά και  στο «Περιβάλλον Ελέγχου» (Control Environment),
  • To B. στη «Διαχείριση Κινδύνων» (Risk Management),
  • To Γ. και το Δ. στο αντικείμενο/ πυλώνα «Ελεγκτικοί Μηχανισμοί και Δικλείδες Ασφάλειας» (Control Activities),
  • Το Ε. στο «Σύστημα Πληροφόρησης και Επικοινωνίας» (Information and Communication), και
  • Το ΣΤ. στο αντικείμενο Παρακολούθηση του ΣΕΕ (Monitoring)

Οι επιχειρήσεις δέχονται σήμερα πολλαπλές προκλήσεις με σημαντικότερη όλων τον μετασχηματισμό των διαδικασιών και της λειτουργίας τους ως αποτέλεσμα της υιοθέτησης καινοτόμων, ψηφιακών λύσεων. Ταυτόχρονα, απαιτείται η συμμόρφωσή τους με τα κανονιστικά πλαίσια, η επαρκής διαχείριση των κινδύνων και η περαιτέρω ενίσχυση της ακεραιότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Κοινός παρονομαστής στην επιτυχημένη αντιμετώπιση όλων αυτών των προκλήσεων είναι η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των μετόχων, των πελατών, των προμηθευτών, των υπαλλήλων, των κανονιστικών αρχών και των άλλων ενδιαφερομένων μερών μέσω του πλαισίου Εταιρικής Διακυβέρνησης και της υλοποίησης επαρκούς και αποτελεσματικού ΣΕΕ. Στη σύγχρονη εποχή της ψηφιακής οικονομίας, κάτι τέτοιο μπορεί να προέλθει μόνο από την εμπέδωση της ψηφιακής εμπιστοσύνης (Digital Trust).

Coaching & Mentoring

Αρθρο του  Αντώνη Πολυχρονίδη, Διευθυντή, Υπηρεσίες Ανθρώπινου Δυναμικού, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική,  στο HR Professional. 

Όλο και περισσότερες εταιρίες αλλά και κάποια στελέχη αυτοβούλως, επιλέγουν το coaching ή το mentoring ως μια στοχευμένη προσέγγιση και μεθοδολογία για να ανταποκριθούν σε συγκεκριμένες προτεραιότητες και απαιτήσεις.

«Ο Mentor, είναι οι «απαντήσεις» στα ερωτήματα και στους προβληματισμούς ενός mentee. Ο Coach, είναι οι «ερωτήσεις» στις απαντήσεις που έχει μέσα του ο coachee».

Coaching & Mentoring. Πώς να χωρέσεις μέσα σε λίγες λέξεις ενός άρθρου, τα «Τι», τα «Πως» και τα «Γιατί». Δύο έννοιες για τις οποίες έχει αναπτυχθεί ένα τεράστιο οικοσύστημα τα τελευταία 30 και πλέον χρόνια. Τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο εφαρμογών και υλοποίησης.

Το Coaching και το Mentoring είναι προσεγγίσεις/παρεμβάσεις ανάπτυξης και εξέλιξης στηριζόμενες σε μια λογική  «ενός προς ένα» συνεδριών με κύριο σκοπό την ανάπτυξη των ικανοτήτων, των γνώσεων και των επιδόσεων των ενδιαφερομένων. Για το Coaching, τα είδη και οι παραλλαγές πολλές.

The coach, σε ένα γενικό πλαίσιο, υποστηρίζει/βοηθάει έναν άνθρωπο να αναπτύξει ένα διαφορετικό επίπεδο ικανότητας όσον αφορά την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων ή γνώσεων ή μεθόδων διαχείρισης θεμάτων που τον απασχολούν. Το coaching διαρκεί για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται ανάλογα με το σκοπό του.  Το coaching βασίζεται στα αποτελέσματα, στις επιδόσεις, στο να πάει κάποιος από μια συνθήκη Α σε μια συνθήκη Β. Το να τεθεί ένας σαφής στόχος είναι κρίσιμο. Ο coach θα υποστηρίξει, θα ενθαρρύνει, θα συνοδοιπορήσει στην προσπάθεια του coachee.  Θα έλεγα ότι τον «σπρώχνει» κατά κάποιο τρόπο να «ανέβει» εκεί που έχει στοχεύσει. Και σίγουρα μέσα από τη συνειδητοποίηση της «απόστασης», του που βρίσκεται κάποιος σήμερα σε σχέση με το που θέλει να είναι στο μέλλον.

Εστιάζοντας την προσοχή μας σε εταιρικό περιβάλλον, ένα πρόγραμμα executive coaching, στοχεύει να δημιουργήσει μια συνθήκη εποικοδομητικής και δημιουργικής διαδικασίας σκέψης και δράσης, εμπνέοντας τον συμμετέχοντα coachee, να αναπτύξει τις όποιες επαγγελματικές και προσωπικές του δυναμικές. Η φιλοσοφία ενός τέτοιου προγράμματος θα πρέπει να εδράζεται στον ανοιχτό και ειλικρινή διάλογο μεταξύ coach & coachee, στην δια-δραστικότητα, στην ευελιξία της ροής της διαδικασίας και στη δέσμευση για ολοκλήρωση μιας διαδρομής με χειροπιαστά και πρακτικά αποτελέσματα. Η εμπιστοσύνη μεταξύ coach & coachee όπως και μεταξύ coach & «χορηγού» (HR Department ή o προϊστάμενος του coachee) αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο επιτυχίας της όλης διαδικασίας.

Προγράμματα mentoring συναντάς κυρίως σε μεγάλες εταιρίες και οργανισμούς. Δημιουργούνται ως επί το πλείστων εσωτερικά. Οι Mentors είναι άνθρωποι με πλούσια επαγγελματική εμπειρία. Για την σωστή λειτουργία ενός προγράμματος mentoring πρέπει να τηρούνται οι παρακάτω βασικές προϋποθέσεις:

  • Διάθεση για μάθηση. Η δουλειά του mentor είναι να διδάσκει τον mentee του πώς να μαθαίνει και να προωθεί την πρόθεση του για μάθηση.  
  • Διάθεση για ειλικρινή επικοινωνία, δηλαδή τόσο οι επιτυχίες όσο και οι αποτυχίες λειτουργούν, ως ισχυρότατοι δάσκαλοι στην διαδικασία του mentoring. Ο mentor, σαν ηγέτης της μαθησιακής εμπειρίας, έχει την ευθύνη να μοιράζεται με τον συμβουλευόμενο του ιστορίες εφαρμογής τόσο επιτυχημένων όσο και μη επιτυχημένων πρακτικών.
  • Εμπιστευτικότητα και εχεμύθεια χτίζουν μια ισχυρή σχέση mentoring.
  • Ο χαρακτήρας ενός προγράμματος mentoring έχει εθελοντική λογική κυρίως από την πλευρά των mentors. Όσοι εμπλακούν, χρειάζεται πραγματικά να προσφέρουν το χρόνο και τις εμπειρίες τους γενναιόδωρα.

Πολλοί συγχέουν τον mentor με τον coach. H έννοια του mentoring προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “μέντορας”, η οποία σήμαινε δάσκαλος, καθοδηγητής. Ο mentor, βάσει των γνώσεων, των εμπειριών του, της εξειδίκευσης του, προσπαθεί να μεταλαμπαδεύσει στον mentee, πλήθος πληροφοριών που θα τον βοηθήσουν να μάθει, να εξελιχθεί, να αναπτυχθεί. Θα έλεγα ότι είναι οι «απαντήσεις» στα ερωτήματα και στους προβληματισμούς του mentee. Αντίθετα ο coach, είναι οι «ερωτήσεις» στις απαντήσεις που έχει μέσα του ο coachee και τον βοηθάει να τις βρει για να επιτύχει τους στόχους του. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται δέσμευση και προσήλωση για υπάρξουν οφέλη και χειροπιαστά αποτελέσματα.

Συνέντευξη του Παναγιώτη Αλαμάνου, Διευθύνοντος Συμβούλου, στο CEO Talks στο Capital, και στην ηλεκτρονική έκδοση του Forbes Ελλάδας. Ιανουάριος 2023

Δεδομένου ότι ένα μεγάλο μέρος μικρών, μεσαίων αλλά και μεγαλύτερων επιχειρήσεων εντάσσονται στο χαρτοφυλάκιό σας, ποια είναι η στόχευσή σας ως επιχείρηση, καθώς πρόκειται για μια εταιρεία με πολυσχιδή δραστηριότητα και ευρεία γκάμα πελατών;

Οι συνεχόμενες κρίσεις των τελευταίων ετών όπως η οικονομική κρίση, η πανδημία και η ενεργειακή κρίση, έχουν προκαλέσει αντίστοιχα συνεχείς αλλαγές στον τρόπο που λειτουργούν τόσο η παγκόσμια οικονομία όσο και οι επιμέρους αγορές.

Καθώς οι επιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοστούν γρήγορα σε νέα και απρόβλεπτα δεδομένα, ο ρόλος μας ως μία από τις ηγέτιδες ελεγκτικές και συμβουλευτικές εταιρείες στην Ελλάδα διαφοροποιείται και διευρύνεται συνεχώς, είτε προσθέτοντας νέες υπηρεσίες είτε αναπτύσσοντας τις ήδη υπάρχουσες. Οι συμβουλευτικές μας υπηρεσίες, όπως οι υπηρεσίες τεχνολογίας, ανθρώπινου δυναμικού, HTL, εταιρικής διακυβέρνησης – τομέας στον οποίο θεωρώ ότι έχουμε σημαντική εμπειρία – εξελίσσονται παράλληλα με τις περισσότερο ‘παραδοσιακές’ μας υπηρεσίες. Στη ΣΟΛ Crowe, στόχος μας είναι να υποστηρίξουμε ενεργά τον μετασχηματισμό των επιχειρήσεων έτσι ώστε να ανταποκριθούν με επιτυχία στις προκλήσεις της νέας εποχής,  αλλά και να αναπτυχθούμε μαζί με τους πελάτες μας.

Η ορθή εταιρική διακυβέρνηση βρίσκεται στο προσκήνιο του επιχειρηματικού βίου τα τελευταία χρόνια. Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι τρεις βασικοί παράγοντες που διασφαλίζουν ότι μία επιχείρηση κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση σε αυτόν τον τομέα;

Το νέο πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση στο οποίο καλούνται να συμμορφωθούν πλέον οι επιχειρήσεις, αλλάζει σε μεγάλο βαθμό την ίδια τη λειτουργία τους, δεδομένου ότι αυξάνει τους ελεγκτικούς μηχανισμούς για την προστασία των μετόχων μειοψηφίας, των προμηθευτών, των πιστωτών, των εργαζομένων και γενικότερα ολόκληρου του «οικοσυστήματος». Επίσης, αναβαθμίζει την ποιότητα των μελών των Δ.Σ. αυξάνοντας ουσιαστικά και την ικανότητα των επιχειρήσεων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, όπως επίσης δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για προσέλκυση επενδυτών και κεφαλαίων μέσα από τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας τους. Οι αλλαγές που επιφέρει η εταιρική διακυβέρνηση, όπως και τα κριτήρια ESG, στοχεύουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων μέσα από την επιλεξιμότητά τους σε χρηματοδοτήσεις, υποχρεώνοντάς τες να προσαρμοστούν σε λειτουργίες που ενισχύουν τη βιωσιμότητά τους.

Πρόεδρος της επιχείρησής σας από το 2021 είναι η Εύα Αγγελίδη. Σε τι βαθμό πιστεύετε ότι μπορεί να διαφοροποιήσει τα πεπραγμένα και την ευρύτερη λειτουργία μίας επιχείρησης η γυναικεία ηγεσία;

Κατ’αρχάς θα ήθελα να σημειώσω ότι η ΣΟΛ Crowe αποτελεί την πρώτη εταιρεία του κλάδου μας που έχει επιλέξει στη θέση του Προέδρου του ΔΣ μια γυναίκα. Η κα Αγγελίδη έχει διαγράψει μια ιδιαίτερα θετική και παραγωγική πορεία στην αγορά τις τελευταίες δεκαετίες, και η προσωπική και επαγγελματική της ακεραιότητα ήταν το βασικό στοιχείο για την επιλογής της. Σε κάθε περίπτωση όμως, θεωρώ ότι η επιλογή μιας γυναίκας σε μία τέτοια θέση, έχει και έναν ισχυρό συμβολισμό ως προς την πρόθεσή μας ως εταιρεία να κάνουμε πράξη τη διαφορετικότητα και την ενσωμάτωση σε όλα τα επίπεδα, ιδιαίτερα στον τομέα μας ο οποίος είναι ως επί το πλείστων ανδροκρατούμενος.

Πώς εκπαιδεύεται, ενημερώνεται και ανταλλάσσει απόψεις και καλές πρακτικές ένας/μία CEO σήμερα;

Ο συνολικός μετασχηματισμός της αγοράς και των επιχειρήσεων, έχει σίγουρα επηρεάσει τη διαμόρφωση και την ανάπτυξη του ρόλου των C-level στελεχών. Βασικό ζητούμενο σήμερα στην αγορά είναι το upskilling και το re-skilling, ιδιαίτερα των υψηλόβαθμων στελεχών, έτσι ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται με επιτυχία  στις συνεχόμενες αλλαγές του τρόπου λειτουργίας των  επιχειρήσεων. Η ενημέρωση και η εκπαίδευση αποτελούν κεντρικούς πυλώνες του νέου ρόλου των CEOs, και θα έλεγα ισότιμης αξίας με τις διοικητικές ικανότητες και δεξιότητες. Προσωπικά, προσπαθώ να ενημερώνομαι συνεχώς για τις εξελίξεις της αγοράς και συμμετέχω ενεργά σε forum στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έτσι ώστε να έχω την ευκαιρία να μαθαίνω τις νέες τάσεις σε παγκόσμια επίπεδο. 

Ποιο μοντέλο εργασίας θεωρείτε ότι θα είναι στο εξής περισσότερο αποτελεσματικό για τη λειτουργία ενός οργανισμού με δεδομένη τη δυνατότητα «επιστροφής στο γραφείο» μετά από μία μακρά περίοδο τηλεργασίας;

Το περισσότερο αποδοτικό μοντέλο εργασίας είναι σίγουρα αυτό που ταιριάζει στο περιεχόμενο της εργασίας, στην κουλτούρα τις επιχείρησης και στις ανάγκες τις λειτουργίας της. Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο νέα μοντέλα εργασίας, με την εισαγωγή της απομακρυσμένης εργασίας ως μια νέα δυνατότητα για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις. Θεωρώ ότι το υβριδικό μοντέλο εργασίας, η δομή δηλαδή που επιτρέπει την εργασία με φυσική παρουσία και την απομακρυσμένη εργασία κατά περίπτωση, είναι το πλέον αποτελεσματικό, τόσο για τη διατήρηση της εταιρικής κουλτούρας και την δυνατότητα παραγωγικής διάδρασης των εργαζομένων, όσο και για τη διατήρηση μια σωστής ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, κάτι που αποτελεί κεντρικό ζητούμενο για τους εργαζόμενους παγκοσμίως, και ιδιαίτερα για τις νεότερες γενιές. 

Ένα νέο στέλεχος που έχει τη φιλοδοξία να γίνει CEO, τι θα το συμβουλεύατε;

Ο ρόλος του CEO σήμερα είναι πολυσχιδής. Στη διοικητική ικανότητα προστίθενται η δυνατότητα καθοδήγησης και έμπνευσης των ανθρώπων, η αναγκαιότητα για συνεχή εξέλιξη σε επίπεδο δεξιοτήτων, η ανάπτυξη νέων χαρακτηριστικών όπως η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα. Αυτό που θα συμβούλευα θα ήταν συνεπώς να προσπαθήσει να αναπτύξει περισσότερα χαρακτηριστικά και δεξιότητες που θα του επιτρέψουν να μπορεί να προσαρμόζεται στις διεθνείς τάσεις διοίκησης, παρά να προσπαθήσει να προσαρμόζει την επιχείρηση και τους ανθρώπους στα δικά του χαρακτηριστικά.

Η προσωπική ενασχόληση ενός CEO με τα θέματα που απασχολούν την κοινωνία είναι μέρος του ρόλου του/της;

Οι επιχειρήσεις σήμερα οφείλουν να αποτελούν ενεργά μέρη της κοινωνίας στην οποία δραστηριοποιούνται και ρόλος των CEO είναι να ενσωματώσουν στη λειτουργία των επιχειρήσεων την αναγκαιότητα για ένα συνεχές, διευρυμένο, θετικό κοινωνικό αποτύπωμα. Η προσωπική ενασχόληση των CEO με τα κοινωνικά ζητήματα θεωρώ ότι έχει ένα σημαντικό συμβολισμό προς το εσωτερικό της επιχείρησης αλλά και μια πρακτική πλευρά, αυτή της κοινωνικής συνεισφοράς, η οποία σήμερα είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ. 

Δεν πρέπει να βλέπουμε τη βιωσιμότητα ως ρυθμιστική απαίτηση

Άρθρο του Παναγιώτη Αλαμάνου, Διευθύνοντος Συμβούλου, ΣΟΛ Crowe, στο CEO Initiative Book 2022, Δεκέμβριος 2022.

Oι εταιρείες στην Ελλάδα έχουν αναπροσαρμόσει τη στρατηγική τους με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη αλλά η αγορά απέχει από το να χαρακτηριστεί ώριμη. Υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές στον τρόπο προσέγγισης ανάμεσα σε μεγάλες και μικρές εταιρείες, εισηγμένες στο Χρηματιστήριο και μη εισηγμένες, ελληνικές και ξένες. Για παράδειγμα οι εισηγμένες εταιρείες, εκ των συνθηκών -λόγω των απαιτήσεων των ρυθμιστικών αρχών- προσεγγίζουν πιο ουσιαστικά τα θέματα βιωσιμότητας. Σχεδιάζουν επίσης στρατηγική σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα κι έχουν καλύτερη ορατότητα στο διεθνές περιβάλλον συγκριτικά με τις μικρότερες, οι οποίες σε συνέχεια των δοκιμασιών από τις αλλεπάλληλες κρίσεις των τελευταίων ετών και τις επιπτώσεις τους στα οικονομικά τους μεγέθη έχουν στραφεί σε στρατηγικές κυρίως βραχυπρόθεσμου ορίζοντα.

Διαφορές, επίσης, υπάρχουν ανάμεσα στις ελληνικές εταιρείες και σε εταιρείες στη Βόρεια Ευρώπη ή στη Βόρεια Αμερική, χώρες στις οποίες καλλιεργείται κουλτούρα βιωσιμότητας ενώ ισχύουν και απαιτήσεις από τις τοπικές αρχές ώστε οι εταιρείες να είναι πιο ενεργές στο ρόλο τους ως «εταιρικού πολίτη».

Παρόλα αυτά, γίνονται βήματα και στην Ελλάδα, ειδικά τα τελευταία 1-2 χρόνια, αν και εντοπίζονται κυρίως από την πλευρά των εισηγμένων εταιρειών. Στην πρόοδο που σημειώνεται βοηθά τόσο το γεγονός ότι η χώρα έχει αναπτύξει μεγαλύτερη εξωστρέφεια όσο και η συμπεριφορά των θεσμικών επενδυτών στα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και ΕSG, δεδομένου ότι απαιτούν από τις επιχειρήσεις εστίαση σε δείκτες μέτρησης, αναφορές και πράσινες πιστοποιήσεις προκειμένου να προχωρήσουν σε επενδύσεις. Εξάλλου, έχουν θεσπιστεί απαιτήσεις στο πλαίσιο των νέων ευρωπαϊκών νομοθεσιών όπως οι κανονισμοί SFDR και Taxonomy ενώ προς την ίδια κατεύθυνση λειτουργούν χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Σήμερα, οι επιχειρήσεις έχουν ανάγκη από εξειδικευμένες υπηρεσίες που θα τις βοηθήσουν να σχεδιάσουν και να επιταχύνουν στο δρόμο για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξη και στον αναγκαίο μετασχηματισμό τους. Οι συμβουλευτικές υπηρεσίες έχουν ενεργό ρόλο στη δημιουργία και την υλοποίηση αναπτυξιακών στρατηγικών και μετασχηματισμού. Από την εμπειρία που έχει συσσωρεύσει η ΣΟΛ Crowe, με υπηρεσίες τεχνολογίας, ανθρώπινου δυναμικού και εταιρικής διακυβέρνησης, συμπεραίνεται ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν αντιληφθεί την πρόκληση. Οι αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης θα πρέπει να αποτελούν μέρος της λειτουργίας και των προτεραιοτήτων τους.

Προσφέροντας υπηρεσίες σε περισσότερες από 4.000 επιχειρήσεις ετησίως και διατηρώντας ενεργό πελατολόγιο σχεδόν στο σύνολο των κλάδων της ελληνικής αγοράς, βλέπουμε ότι υπάρχουν διαφορετικές ανάγκες αλλά και διαφοροποιήσεις στον τρόπο που οι επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται και ενσωματώνουν τη βιωσιμότητα.

Υπάρχουν για παράδειγμα εταιρείες που βλέπουν τη βιωσιμότητα ως ένα μέσο άσκησης δημοσίων σχέσεων, οι οποίες επιδιώκουν να δημοσιεύσουν μια αναφορά για να δηλώσουν παρών σε μια τάση της εποχής προσεγγίζοντας τη βιωσιμότητα ως μόδα. Αυτές οι εταιρείες είναι εκτός της προσοχής μας. Εστιάζουμε στις εταιρείες που προσεγγίζουν με σοβαρότητα τον τομέα της βιωσιμότητας. Κι εδώ έχουμε δύο κατηγορίες: εταιρείες που θα αναδείξουν το θέμα του sustainability εξαρχής στα σχέδιά τους και στην επιχειρησιακή τους συμπεριφορά και αυτές που θα το κάνουν εκ των υστέρων. Διαπιστώνουμε ότι εταιρείες που εξ αρχής προσεγγίζουν μέσω των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης προμηθευτές, λιανεμπόρους ή άλλους κρίκους της εφοδιαστικής τους αλυσίδας έχουν καλύτερα αποτελέσματα από τις παραδοσιακές εταιρείες που τείνουν να περιορίζουν το θέμα βιωσιμότητα. Υπάρχει, όμως, και οικονομικό όφελος όταν μια εταιρεία υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση, αν και δεν πρόκειται για μια εύκολη υπόθεση. Απαιτούνται μετρήσεις και έλεγχος από τη στιγμή που ένα προϊόν θα έρθει από τον προμηθευτή μέχρι την τελική του πώληση. Μακροπρόθεσμα, αυτή είναι η πρακτική που αποδίδει. Οι επιχειρήσεις δεν πρέπει να βλέπουν τη βιωσιμότητα απλώς ως μια ρυθμιστική απαίτηση.

O ρόλος των ελεγκτικών και συμβουλευτικών εταιρειών στον μετασχηματισμό των επιχειρήσεων

Συνέντευξη του Παναγιώτη Αλαμάνου, Διευθύνοντος Συμβούλου, ΣΟΛ Crowe, στο Forbes, Δεκέμβριος 2022.

Οι ελεγκτικές και οι συμβουλευτικές εταιρείες, διαδραματίζουν διαχρονικά έναν ζωτικό ρόλο στη λειτουργία της οικονομίας, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Σήμερα, οι συνεχόμενες κρίσεις αλλά και οι τάσεις στην παγκόσμια οικονομία, έχουν δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα για τις επιχειρήσεις και κατ’ επέκταση επηρεάζουν και την δική μας εξέλιξη ως επαγγελματίες, αφού καλούμαστε να ανταποκριθούμε σε ένα πολύπλευρο και αρκετά διαφορετικό ρόλο. Με αυτόν τον προσανατολισμό, και με στόχο τη διεύρυνση των υπηρεσιών μας προκειμένου να προσφέρουμε περισσότερες αξιόπιστες λύσεις, στη ΣΟΛ Crowe  στηρίζουμε την μετάβαση των επιχειρήσεων στη νέα πραγματικότητα όπως είναι οι σύγχρονες απαιτήσεις για την εταιρική διακυβέρνηση, η αντιμετώπιση κρίσεων, αλλά και η σύνδεση με τις νέες δυνατότητες χρηματοδότησης και τις ευκαιρίες βιώσιμης ανάπτυξης.

Η εφαρμογή της εταιρικής διακυβέρνησης

Το νέο πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση στο οποίο καλούνται να συμμορφωθούν πλέον οι επιχειρήσεις, αλλάζει σε μεγάλο βαθμό την ίδια τη λειτουργία τους, δεδομένου ότι αυξάνει τους ελεγκτικούς μηχανισμούς για την προστασία των μετόχων μειοψηφίας, των προμηθευτών, των πιστωτών, των εργαζομένων και γενικότερα ολόκληρου του «οικοσυστήματος». Επίσης, αναβαθμίζει την ποιότητα των μελών των Δ.Σ., αυξάνοντας ουσιαστικά και την ικανότητα των επιχειρήσεων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων καθώς και δημιουργεί τις συνθήκες για προσέλκυση επενδυτών και κεφαλαίων μέσα από τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας τους. Οι αλλαγές που επιφέρει η εταιρική διακυβέρνηση, όπως και τα κριτήρια ESG, στοχεύουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας,  των επιχειρήσεων μέσα από την επιλεξιμότητά τους σε χρηματοδοτήσεις, υποχρεώνοντάς τες να προσαρμοστούν σε λειτουργίες που ενισχύουν τη βιωσιμότητά τους με την ταυτόχρονη ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας στην οποία δραστηριοποιούνται.

Νέες δυνατότητες χρηματοδότησης

Το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί σήμερα το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο των επιχειρήσεων για την  μετάβαση στην επόμενη ημέρα και τη δημιουργία ισχυρών βάσεων ανάπτυξης, προσφέροντάς  τους σημαντικά πλεονεκτήματά όπως η μακροπρόθεσμη διάρκεια του δανεισμού σε συνδυασμό με τα χαμηλά και σταθερά επιτόκια, η ευρύτητα των επιλέξιμων δαπανών και συνεπώς η χρηματοδότηση πολλών δραστηριοτήτων, καθώς και το μεγάλο ύψος των επενδυτικών πόρων. Ο ρόλος των ελεγκτικών και συμβουλευτικών εταιρειών θεωρείται καθοριστικός για την επιτυχία του σχεδίου αυτού. Στη ΣΟΛ Crowe συμμετέχουμε ενεργά σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας χρηματοδότησης και ενίσχυσης των επενδυτικών σχεδίων, από την αξιολόγηση μέχρι και την υλοποίηση τους. Εμείς και οι συνεργάτες μας, με την ολοκληρωμένη αντίληψη και πολυετή εμπειρία στην υλοποίηση έργων συναφών με όλο το εύρος των απαιτήσεων χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στηρίζουμε τις επιχειρηματικές δράσεις που συμβάλλουν στο μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, στη μετάβαση της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης σε μια πιο πράσινη, πιο ψηφιακή και πιο ανθεκτική εποχή.

Η ανάπτυξη της ΣΟΛ Crowe και ο μετασχηματισμός των υπηρεσιών της

H ΣΟΛ Crowe, βρίσκεται διαχρονικά ανάμεσα στους κορυφαίους ελεγκτικούς οίκους στην Ελλάδα, έχοντας μια σημαντική, διευρυμένη εμπειρία στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Οι ελεγκτικές υπηρεσίες,   τα τελευταία χρόνια έχουν προσαρμοστεί και προσαρμόζονται και αυτές στις νέες απαιτήσεις της αγοράς και των επιχειρήσεων. Σήμερα, οι σύνθετες επιχειρηματικές δραστηριότητες και οι παγκόσμιες τάσεις απαιτούν πολλαπλούς μετασχηματισμούς και συνεχή ετοιμότητα των εταιρειών έτσι ώστε να παραμένουν ανταγωνιστικές σε ένα διαρκώς μεταλλασσόμενο περιβάλλον. Οι εξειδικευμένες υπηρεσίες έρχονται να καλύψουν αυτές τις ανάγκες των επιχειρήσεων, προσφέροντάς τους τεχνική γνώση σε συγκεκριμένους τομείς της λειτουργίας ή της δραστηριότητάς τους. Στη ΣΟΛ Crowe εστιάζουμε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη εξειδικευμένων υπηρεσιών, των οποίων η διεύρυνση προέρχεται από την ίδια την πολυπλοκότητα της λειτουργίας της αγοράς και των επιχειρήσεων και πιστεύουμε ότι με την πάροδο των χρόνων, η ανάγκη για ποιοτικές υπηρεσίες σε εξειδικευμένα θέματα θα είναι συνεχώς αυξανόμενη.