Μπορείτε να διαβάσετε την Επικαιροποιημένη Έκθεση Διαφάνειας εδώ.
Fortune MPW (Most Powerful Women) | Απρίλιος 2022, Συνέντευξη της Εύας Αγγελίδη Πρόεδρος Δ.Σ., ΣΟΛ Crowe
Έχετε 30 χρόνια εμπειρίας σε ένα ανδροκρατούμενο επάγγελμα, όπως είναι το ελεγκτικό. Ποιες δυσκολίες συναντήσατε στην πορεία σας τόσο λόγω του επαγγέλματος όσο και με προϊσταμένους, συνεργάτες ή ακόμη και πελάτες κλπ;
Η παρουσία των γυναικών στο ελεγκτικό επάγγελμα θα μπορούσαμε να πούμε ότι χαρακτηρίζεται από τρεις διαφορετικές περιόδους. Τις πρώτες δεκαετίες από την ίδρυση του Σώματος Ορκωτών Λογιστών (ΣΟΛ), από το 1956 έως και περίπου το 1980, μόνο ένα μικρό ποσοστό γυναικών απασχολούνταν ως ελέγκτριες, ενώ η πλειοψηφία αυτών κατείχαν υποστηρικτικές θέσεις. Τις δύο επόμενες δεκαετίες του ‘80 και ‘90, άρχισε προοδευτικά να αυξάνεται η γυναικεία παρουσία στον χώρο, η οποία και εδραιώθηκε από το 2000 και μετά με τις γυναίκες να καταλαμβάνουν πλέον περισσότερες θέσεις ευθύνης.
Το ελεγκτικό επάγγελμα σήμερα δεν είναι ανδροκρατούμενο με την αυστηρή έννοια του όρου, ωστόσο υπάρχει ακόμα αρκετά μεγάλη διαφορά στο ποσοστό ανδρών και γυναικών που κατέχουν ηγετικές θέσεις, με τους πρώτους να είναι κατά κανόνα αρκετά περισσότεροι.
Οι δυσκολίες που προσωπικά αντιμετώπισα κατά την διάρκεια της επαγγελματικής μου πορείας, είχαν να κάνουν κυρίως με το ίδιο το επάγγελμα. Το να είσαι Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής απαιτεί πέρα από το όποιο ωράριο εργασίας και να αφιερώνεις πολύ προσωπικό χρόνο για συνεχή ενημέρωση και εκπαίδευση, έτσι ώστε να μπορείς να έχεις επίκαιρη τεχνική γνώση. Απαιτεί παράλληλα μετακινήσεις σε διαφορετικές πόλεις, συχνά για μακρά χρονικά διαστήματα, κάτι που σημαίνει ότι ο αρμονικός συνδυασμός επαγγελματικής ζωής και οικογενειακών υποχρεώσεων, δηλαδή το βασικό ζητούμενο όχι μόνο για τις γυναίκες, είναι μια αρκετά δύσκολη εξίσωση.
Ήταν η αξία που φέρνατε στον οργανισμό, οι δεξιότητες ή κάποιοι άνθρωποι που “ξεκλείδωσαν” δυνατότητες εξέλιξης της καριέρας σας;
Στο ελεγκτικό επάγγελμα, η εξέλιξη της καριέρας σου και η αξία που προσφέρεις σαν επαγγελματίας είναι άμεσα συνδεδεμένα τόσο με το πελατολόγιο που δημιουργείς και αναπτύσσεις, όσο και με την διεύρυνση των τεχνικών σου γνώσεων έτσι ώστε να μπορείς να διαχειρίζεσαι πελάτες από διαφορετικούς επιχειρηματικούς κλάδους.
Στην σημερινή εποχή όμως, πέραν της τεχνικής γνώσης ένας επαγγελματίας του χώρου μας είναι απαραίτητο να αναπτύσσει δεξιότητες που σχετίζονται με τις διαπροσωπικές ικανότητες επικοινωνίας, τις πεποιθήσεις, την συνολική προσέγγιση για την ζωή και την εργασία, την συναισθηματική νοημοσύνη. Σε προσωπικό επίπεδο λοιπόν, μέσα από δραστηριότητες όπως για παράδειγμα η ενασχόλησή μου με τα κοινά ως μέλος της ΣΤΑ του Οικονομικού Επιμελητηρίου, είχα την ευκαιρία να καλλιεργήσω από νωρίς τέτοιες δεξιότητες επικεντρώνοντας στην θετική επικοινωνία, στην ανάπτυξη των διαπραγματευτικών ικανοτήτων, στην φροντίδα των διαπροσωπικών σχέσεων. Η στάση που έχω κρατήσει σταθερά στην ζωή μου, βασίζεται στην ακεραιότητα και την ειλικρίνεια απέναντι στους συνεργάτες μου και τους πελάτες μου, στην θετική ενέργεια, στην κοινωνικότητα, στην δυναμική και δημιουργική επικοινωνία, στην έμπνευση και παρακίνηση τρίτων αλλά και στην ενσυναίσθηση. Ο συνδυασμός όλων αυτών των δεξιοτήτων πιστεύω ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα πορεία μου.
Στάθηκα όμως και τυχερή. Στην ΣΟΛ Crowe, κάποιοι άνθρωποι με όραμα, άνθρωποι που έβλεπαν μακριά όσον αφορά τον ρόλο της γυναίκας στο επιχειρείν και οι οποίοι προσπέρασαν στερεοτυπικές αντιλήψεις όσον αφορά στη δυνατότητα των γυναικών να εξελιχθούν σε ανερχόμενα, ταλαντούχα στελέχη, πίστεψαν από πολύ νωρίς στις ικανότητες των γυναικών στελεχών. Έτσι, μου έδωσαν και εμένα την ευκαιρία να εξελιχθώ μέσα στην ίδια την εταιρεία και να ασχοληθώ ενεργά με τη διοίκησή της.
Δεν μπορώ να παραβλέψω ότι λόγω του πολυμετοχικού μοντέλου της ΣΟΛ Crowe η εκλογή στη θέση του προέδρου της εταιρείας απαιτεί δεκάδες ψήφους, την ώρα που στα Διοικητικά Συμβούλια των περισσότερων επιχειρήσεων πολύ λιγότεροι ψήφοι μπορεί να στοιχειοθετούν πλειοψηφία. Τι σημαίνει για σας η ψήφος εμπιστοσύνης τόσων μελών του οργανισμού;
Είναι γεγονός ότι το ίδιο το πολυμετοχικό μοντέλο της ΣΟΛ Crowe, απαιτεί από τους υποψήφιους για την ανάληψη των καθηκόντων διοίκησης της εταιρείας, όραμα και επιχειρηματικό σχέδιο. Για να εκλεγείς στο Διοικητικό Συμβούλιο σημαίνει ότι έχεις την αποδοχή τουλάχιστον πάνω από το 50% των συναδέλφων σου. Με άλλα λόγια, η εκλογή του ΔΣ της εταιρείας δεν είναι μια τυπική διαδικασία.
Η εκλογή μου στη θέση της προέδρου της εταιρείας, σημαίνει ότι το όραμα που έχω μοιραστεί με τους συναδέλφους μου και τα μέλη του ΔΣ είναι κοινά αποδεκτό, κάτι το οποίο με τιμά ιδιαίτερα. Αυτό το όραμα των κοινών στόχων και της κοινής δράσης, η αντίληψη της ενότητας που διακατέχει όλους τους συναδέλφους διαχρονικά, μας οδηγεί στο να γινόμαστεολοένα καλύτεροι, κάτι μάλιστα που μεταλαμπαδεύεται από τους παλαιότερους στους νέους συναδέλφους και συνεργάτες μας έτσι ώστε όλοι μαζί να δίνουμε τον καλύτερο εαυτό μας για το μέλλον της εταιρείας μας. Θα έλεγα ότι αποτυπώνει και μια αλλαγή νοοτροπίας, με την απτή στήριξη στη γυναικεία επιχειρηματικότητα, στη γυναικεία παρουσία σε ηγετικές θέσεις, με ίσες ευκαιρίες για όλους, συμπερίληψη και αποδοχή της διαφορετικότητας.
Έχουμε δει σημαντικές πρωτοβουλίες τα τελευταία χρόνια από την ΣΟΛ Crowe στον τομέα της προώθησης γυναικών σε θέσεις ευθύνης. Έχετε θεσπίσει συγκεκριμένη πολιτική και στόχους για την προώθηση της διαφορετικότητας και των ίσων ευκαιριών;
Η παρουσία των γυναικών σε θέσεις ευθύνης στη ΣΟΛ Crowe είναι συνεχώς αυξανόμενη τα τελευταία χρόνια, με γυναίκες συναδέλφους μας να ηγούνται σε επιστημονικά συμβούλια, στον ποιοτικό έλεγχο όπως και στη διαχείριση κινδύνων. Ακολουθούμε την πολιτική ίσων ευκαιριών ανέλιξης, ίσης μεταχείρισης και ενίσχυσης του ρόλου των γυναικών και έχουμε ενσωματώσει τις αρχές και τις κατευθύνσεις του διεθνούς δικτύου της Crowe στο οποίο είμαστε μέλη, για την ενσωμάτωση και τη διαφορετικότητα. Αυτό που θεωρώ ότι είναι πέρα και πάνω από τις πολιτικές και τις διαδικασίες είναι η ίδια η κουλτούρα της εταιρείας και σε αυτό το επίπεδο, θεωρώ ότι έχουμε κάνει αρκετά και σημαντικά βήματα.
Αν και έχετε εμπειρία στο Διοικητικό Συμβούλιο, ως μέλος από το 2002 και ως αντιπρόεδρος από το 2011, η θέση του προέδρου που υπηρετείτε από τον Ιούνιο του 2021 προσθέτει ευθύνη. Ποιο είναι το προσωπικό σας όραμα στην ηγεσία της ΣΟΛ Crowe;
Η ΣΟΛ Crowe είναι η μεγαλύτερη ελληνική ελεγκτική εταιρεία στην χώρα και όραμά μας είναι η διατήρηση της ηγετικής της θέσης στην αγορά με την ταυτόχρονη επένδυση στους ανθρώπους της. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε μια πραγματική υπεραξία στο επιχειρείν και στην κοινωνία μέσα από έναν σταθερά ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό. Αυτή η στάση της ΣΟΛ Crowe θέλουμε να λειτουργεί ως θετικό παράδειγμα και να ενθαρρύνει τις γυναίκες να διεκδικήσουν ηγετικές θέσεις στις ελεγκτικές εταιρείες και όχι μόνο.
Συνεργάζεστε με μερικές χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις, ειδικά μικρομεσαίες, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας. Από την εμπειρία σας σε εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς και επιτροπές (ΣΟΕΛ, IFAC, Accountancy Europe, FCM), που βλέπετε να διαφοροποιούνται οι ελληνικές επιχειρήσεις; Είναι η πρόσβαση σε χρηματοδότηση το σημείο που κυρίως υστερούν και πως θα μπορούσαν να αναπτυχθούν για να γίνουν πιο ανταγωνιστικές;
Είναι γεγονός ότι ο χάρτης των ελληνικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων, είναι αισθητά διαφορετικός απ’ότι στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές. Στην Ελλάδα έχουμε ένα υψηλό ποσοστό αυστηρά οικογενειακών επιχειρήσεων, οι οποίες διατηρούν το θετικό στοιχείο της συνέχειας στο χρόνο, παραμένουν εντούτοις άτολμες και επιφυλακτικές. Ο βαθμός προσαρμοστικότητάς τους είναι σχετικά χαμηλός και δείχνουν μια σημαντική δυσκαμψία στο να προσαρμόζονται στις τάσεις της αγοράς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μη αξιοποίηση νέων εργαλείων και καινοτομιών, κάτι που τις καθιστά λιγότερο επιλέξιμες σε χρηματοδοτήσεις και ως εκ τούτου στατικές και δύσκολα εξελίξιμες. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η εικόνα αυτή αλλάζει προοδευτικά, με τις επιχειρήσεις να αντιλαμβάνονται ότι για να γίνουν ανταγωνιστικές θα πρέπει να προχωρήσουν σε δομικές αλλαγές και να ενισχύσουν σημαντικά την εξωστρέφειά τους.
Ειδικά στον κλάδο σας, την αγορά των ελεγκτών και των συμβούλων, αναδύονται σημαντικές ευκαιρίες ενόψει της αξιοποίησης του Αναπτυξιακού Νόμου και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ποιο στοχεύετε να είναι το αποτύπωμα των έργων στο χαρτοφυλάκιό σας;
Οι ελεγκτικές εταιρείες θα διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην υλοποίηση του αναπτυξιακού νόμου και του ταμείου ανάκαμψης. Στην ΣΟΛ Crowe έχουμε αναπτύξει ακόμη περισσότερο τις υπηρεσίες μας, με στόχο την υποστήριξη των επιχειρήσεων σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία. Συμμετέχουμε ενεργά σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας χρηματοδότησης και ενίσχυσης των επενδυτικών σχεδίων, από την αξιολόγηση μέχρι και την υλοποίηση τους. Εμείς και οι συνεργάτες μας, με την ολοκληρωμένη αντίληψη και πολυετή εμπειρία στην υλοποίηση έργων συναφών με όλο το εύρος των απαιτήσεων χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στηρίζουμε τις επιχειρηματικές δράσεις που συμβάλλουν στο μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, στη μετάβαση της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης σε μια πιο πράσινη, πιο ψηφιακή και πιο ανθεκτική εποχή. Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις επιπλέον, για τις οποίες η πρόκληση της επιλεξιμότητας στα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία περνάει από την αξιοποίηση των στρατηγικών τους και τον άμεσο μετασχηματισμό και εκσυγχρονισμό τους, ο ρόλος μας είναι κομβικός στην προετοιμασία και την υποβοήθησή τους στο να επιτύχουν την πραγματική τους δομική εξέλιξη.
Πώς σχεδιάζετε να ανταποκριθείτε στις αναδυόμενες προκλήσεις της νέας, μετά COVID εποχής όπως η τεχνογνωσία, το ανθρώπινο δυναμικό κλπ; Αναπτύσσετε συνεργασίες/νέα εργαλεία;
Τα τελευταία χρόνια, μέσα από την πολυεπίπεδη ανάπτυξη των «εργαλείων» της ΣΟΛ Crowe αλλά και μέσα από τον συμβουλευτικό βραχίονα, αναπτύσσουμε νέες υπηρεσίες έτσι ώστε να ανταποκριθούμε στα νέα ζητούμενα των επιχειρήσεων. Έχουμε προσθέσει στο πορτφόλιο των υπηρεσιών μας εξειδικευμένες υπηρεσίες ανθρώπινου δυναμικού, υπηρεσίες τεχνολογίας καθώς και υπηρεσίες όπως ο έλεγχος και αξιολόγηση επενδυτικών σχεδίων, η αξιολόγηση του εσωτερικού ελέγχου, στα πλαίσια εφαρμογής του νέου νόμου 4706 που αφορά στην εταιρική διακυβέρνηση. Επιπλέον, εκπροσωπούμε στην Ελλάδα την Horwarth HTL, τον μεγαλύτερο οργανισμό παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στον τουρισμό, απαντώντας στη συνεχώς αυξανόμενη τάση για τουριστικές επενδύσεις στη χώρα. Αυτό που έχει σημασία να επισημάνουμε είναι ότι η γενικότερη κατεύθυνσή μας είναι η ενσωμάτωση νέων, υψηλού επιπέδου εξειδικευμένων υπηρεσιών, έτσι ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε στους πελάτες μας αξία μέσα από τη συνεργασία μας.
Σχεδιάζοντας το Νέο Τουριστικό Προϊόν
Γράφει ο Ξενοφών Πετρόπουλος, Country Director Horwath HTL Greece, Μέλος της ΣΟΛ Crowe
Τα τελευταία χρόνια, ο τουριστικός κλάδος έχει δεχτεί και συνεχίζει να υπόκειται σε σημαντικές πιέσεις αλλά και ουσιαστικές δομικές αλλαγές εξαιτίας των νέων δεδομένων που επικρατούν στην παγκόσμια αγορά. Μία σειρά γεγονότων όπως η αύξηση των εισοδημάτων, του βιοτικού επιπέδου και η βελτίωση της εκπαίδευσης στις αναδυόμενες οικονομίες, όπως και η έλευση νέων γενεών με διαφορετικά χαρακτηριστικά από τις προηγούμενες, δημιουργούν νέες ευκαιρίες αλλά και μια «υποχρεωτική» διαδικασία προσαρμογής και διαρθρωτικών αλλαγών του τουρισμού συνολικά.
Οι δημογραφικοί παράγοντες αναμένεται να επηρεάσουν την τάση για ταξίδια καθώς και τις ίδιες τις προσδοκίες των νέων ταξιδιωτών. O παγκόσμιος πληθυσμός προβλέπεται να αυξηθεί σε 9,7 δισεκατομμύρια έως το 2050, ενώ τάσεις όπως η συνεχής ανάπτυξη της παγκόσμιας μεσαίας τάξης και η γήρανση του πληθυσμού συνεπάγονται αλλαγές που επηρεάζουν άμεσα την παγκόσμια τουριστική ζήτηση. Επιπλέον, οι Millennials και η Generation Ζ έχουν πλέον γίνει βασικές δυνάμεις στην κινητικότητα και τον τουρισμό. Η ταξιδιωτική τους συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές τόσο στους προορισμούς όσο και στις επιχειρήσεις που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό.
Πέρα από τις δημογραφικές αλλαγές, η πανδημία λειτουργεί ως επιταχυντής και εκτοξεύει τον τουρισμό σε μια νέα εποχή Industry 4.0 που συνδυάζει την τεχνητή νοημοσύνη και τις ψηφιακές τεχνολογίες στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, των επιχειρήσεων και της κοινωνίας. Για παράδειγμα, η τεχνολογία επιτρέπει τις ανέπαφες συναλλαγές διασφαλίζοντας έτσι την κοινωνική απόσταση μεταξύ επισκεπτών και προσωπικού. Πλέον, η καινοτομία παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη προορισμών, στην δημιουργία νέων προϊόντων και στην διαμόρφωση των υπηρεσιών.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, παρατηρείται μια ουσιαστική στροφή προς την αυτό-συνείδηση όσον αφορά σε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής και στην πραγματική βιωσιμότητα. Η βαθύτερη επίγνωση της προσωπικής ευημερίας διαμορφώνει μια τάση που αναφέρεται ως «η υγεία είναι η νέα πολυτέλεια». Το κλειδί για τη διατήρηση των επισκεπτών είναι το πώς ένιωσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της διαμονής τους, με έμφαση στη συναισθηματική απήχηση της εμπειρίας. Καθώς οι επισκέπτες γίνονται πιο απαιτητικοί, το μέσο αναμενόμενο πρότυπο για τις μελλοντικές τους διαμονές έχει εξελιχθεί, με τους επισκέπτες να θεωρούν ως φυσιολογικό τα ξενοδοχεία και οι προορισμοί να είναι σε θέση να εκπληρώσουν αυτές τους τις ανάγκες.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο συμπεριφορικής αλλαγής, ο κρίσιμος ρόλος της ψηφιακής τεχνολογίας προκαλεί ένα παράδοξο. Αυτό της ισορροπημένης αποσύνδεσης που επιχειρεί να συμφιλιώσει δύο αντίθετα: την ψηφιακή διασύνδεση και την ανάγκη για μια πλήρως φυσική εμπειρία. Η εμμονή με την τεχνολογία και η πεποίθηση ότι πρέπει να είμαστε 24/7/365 «ενεργοί» ψηφιακά, έρχεται σε αντιπαράθεση με τη δυνατότητα για πλήρη αποσύνδεση και αυτό γίνεται προνόμιο στην νέα τουριστική εμπειρία. Η ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο αποκτά στρατηγική σημασία.
Επανασχεδιάζοντας τη διαδικασία ανάπτυξης και τη λειτουργία των καταλυμάτων
Οι νέες τάσεις στον τουρισμό επηρεάζουν με άμεσο τρόπο την ανάπτυξή του σε επίπεδο υποδομών. Ο σχεδιασμός έργων που συνδυάζουν φιλοξενία, λιανεμπόριο, αναψυχή και επιχειρηματικότητα, δημιουργούν συνθήκες συνεργειών στις υπηρεσίες, τις ανέσεις και τη συνολική εμπειρία τόσο για τους επισκέπτες του ξενοδοχείου όσο και για τους κατοίκους των τοπικών κοινωνιών. Όταν γίνεται σωστά η δημιουργία τέτοιων ολοκληρωμένων συστημάτων ανάπτυξης (πλήρης ενοποίηση ανέσεων, χώρων λιανικής, ξενοδοχείων, μεταφορών και στοιχείων τρόπου ζωής), οι κάτοικοι, οι τοποθεσίες και οι κοινότητες αρχίζουν να ευδοκιμούν.
Τα ξενοδοχεία πλέον επιδιώκουν να γίνουν πολιτιστικοί κόμβοι, εμφυσώντας την τοπική κουλτούρα στη διαμονή των επισκεπτών τους και βελτιώνοντας την συνολική εμπειρία που προσφέρουν. Δημιουργούν συνέργειες με τοπικές επιχειρήσεις και υποστηρίζουν την περαιτέρω ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Επίσης, προσφέρουν τα δωμάτια τους για ημερήσια χρήση σε εργαζόμενους που επιθυμούν να εργαστούν μακριά από την εταιρεία τους.
Επανεξετάζοντας τις εταιρικές στρατηγικές επένδυσης
Η παραδοσιακή επιλογή επένδυσης και ανάπτυξης στον κλάδο της φιλοξενίας καθοδηγήθηκε κυρίως από την εισροή ξένων επενδύσεων. Πλέον, με τις διαθέσιμες εθνικές πηγές χρηματοδότησης, ο κύκλος τοπικών επενδύσεων και ανάπτυξης μικραίνει επιτυγχάνοντας ταχύτερη διαδρομή από την προετοιμασία έως την λειτουργία ενός επιχειρηματικού πλάνου. Το μικρότερο κόστος κεφαλαίου και οι υψηλότερες συνέργειες με τις τοπικές επιχειρήσεις, δημιουργούν ένα αποδοτικό και αποτελεσματικό τελικό μοντέλο.
Επενδύοντας στην δέσμευση των τοπικών κοινωνιών
Η Περιβαλλοντική, Κοινωνική και Εταιρική Διακυβέρνηση (ESG) είναι η δέσμευση μιας εταιρείας για υπεύθυνη διαχείριση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών επιπτώσεων των λειτουργιών της. Επεξηγούν πώς τα ξενοδοχεία και οι οργανισμοί θέτουν στόχους παρακολούθησης μετρώντας τα οφέλη για την κοινότητα και την απαιτούμενη επένδυση. Τα πιστωτικά ιδρύματα βλέπουν θετικά τις δραστηριότητες ESG, καθώς οι εταιρείες που διαθέτουν ένα ισχυρό πρόγραμμα ESG αποκτούν πρόσβαση σε καλύτερα και φθηνότερα δάνεια. Οι ιδιώτες επενδυτές είναι συχνά διατεθειμένοι να επενδύσουν σε έργα φιλοξενίας, εταιρείες, ιδιοκτήτες και οργανισμούς που επιδεικνύουν υψηλά πρότυπα ESG. Τα υψηλά επίπεδα κοινοτικής συμμετοχής προσελκύουν τους μετόχους, παρέχοντας στην εταιρεία θετική φήμη. Οι καλές αξιολογήσεις ESG είναι ένα ελκυστικό χαρακτηριστικό για τους μετόχους των εταιρειών που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, καθώς μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλότερες αποδόσεις μετοχών και λιγότερη έκθεση σε κίνδυνο.
Οι νέες αυτές τάσεις είναι αναγκαίο να ενσωματωθούν στον σχεδιασμό του νέου τουριστικού προϊόντος της χώρας μας. Αυτό μπορεί να γίνει ακολουθώντας 5 βασικά βήματα:
1. Σκοπός
Οι πελάτες επιδιώκουν έναν καλύτερο, πιο ολοκληρωμένο τρόπο ζωής, γυρνώντας ολοένα και περισσότερο την πλάτη τους στις δαπάνες για επιφανειακά προϊόντα και εμπειρίες. Οι μάρκες αναγνωρίζουν ότι η κοινωνία βρίσκεται στο μέσο μιας σημαντικής αλλαγής που δεν είναι τάση. Είναι εξέλιξη. Το τουριστικό προϊόν, η προτεινόμενη εμπειρία, θα πρέπει να προτείνει ένα συγκεκριμένο σκοπό.
2. Εξατομίκευση
Ο τουρισμός θα πρέπει να αναπτύξει γνήσιο ενδιαφέρον για τον τρόπο ζωής του επισκέπτη ώστε να κατανοήσει τις προτιμήσεις του και να προκαλέσει συναισθήματα εκτίμησης και έκπληξης. Αυτή είναι η ευκαιρία να αναπτυχθεί μια οικειότητα με τον επισκέπτη και να δημιουργηθεί εμπιστοσύνη.
3. Βιωματικότητα
Πρέπει να επαναπροσδιοριστεί η εμπειρία του επισκέπτη, εστιάζοντας στη συναισθηματική αξία. Οι ταξιδιώτες πλέον αναζητούν λύσεις στον τρόπο ζωής τους που καλύπτουν τις σωματικές, ψυχικές, πνευματικές και συναισθηματικές τους ανάγκες.
4. Ισορροπημένη αποσύνδεση
Χρειάζεται πλέον μια προσέγγιση που απαντά στην ανάγκη για ισορροπία μεταξύ ψηφιακών και μη ψηφιακών εμπειριών. Ο πελάτης θα επιθυμεί να μπορεί να επιλέξει ανάμεσα στην διασύνδεση ή/και την πλήρη αποσύνδεσή του από την ψηφιακό κόσμο.
5. Απρόσκοπτο ταξίδι
Η άψογη εξυπηρέτηση ήταν πάντα ο πυρήνας της φιλοξενίας και σήμερα νέες μέθοδοι και τεχνολογίες υποστηρίζουν αυτή την κατεύθυνση περισσότερο από ποτέ. Όμως κάτι τέτοιο έχει και αυξημένη πολυπλοκότητα που απαιτεί λεπτομερή προγραμματισμό, εκπαίδευση και σχεδιασμό σεναρίων.
Εταιρική διακυβέρνηση: Η εκπαίδευση των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων, των ανεξάρτητων επιτροπών και των στελεχών
Γράφει ο Σταμάτης Δρίτσας, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική
Μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα απαίτηση που εισάγεται με το νέο κανονιστικό πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση των Α.Ε. με εισηγμένες μετοχές στο Χρηματιστήριο Αθηνών είναι αυτή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης των μελών του διοικητικού συμβουλίου, των διευθυντικών στελεχών, καθώς και των στελεχών τους, και ειδικά όσων εμπλέκονται στον εσωτερικό έλεγχο, στη διαχείριση κινδύνων, στη κανονιστική συμμόρφωση και στα πληροφοριακά συστήματα.
Η υποχρεωτική εκπαίδευση στην εταιρική διακυβέρνηση εισάγεται στο νέο πλαίσιο μέσω της ενσωμάτωσης μίας συγκεκριμένης πολιτικής εκπαίδευσης στον κανονισμό λειτουργίας της Ανώνυμης Εταιρείας. Δεν πρόκειται δηλαδή για μία απλή υποχρέωση εκπόνησης κάποιων προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης σε στελέχη της εταιρείας της ανώτατης και ανώτερης διοίκησης, ανά κάποια τακτικά διαστήματα, αλλά για μία συγκεκριμένη επιχειρησιακή διαδικασία, η οποία θα προβλέπεται βάσει συγκεκριμένης πολιτικής του κανονισμού λειτουργίας, θα αφορά σε όλα τα επίπεδα διοίκησης και θα σχεδιαστεί με την προσέγγιση βάσει κινδύνων. Με την ερμηνεία αυτή, απαιτείται ο σχεδιασμός μιας διαφανούς διαδικασίας επιλογής φορέων που θα προσφέρουν τα εκπαιδευτικά προγράμματα εταιρικής διακυβέρνησης, η τεκμηρίωση της διαδικασίας αυτής καθώς και η τεκμηρίωση της υλοποίησης των συγκεκριμένων προγραμμάτων.
Η πολιτική εκπαίδευσης εταιρικής διακυβέρνησης θα υλοποιείται μέσω επιχειρησιακών διαδικασιών σε όλα τα επίπεδα διοίκησης. Πρέπει να γίνει σαφές ότι, σε ένα αποδεκτό σύστημα εταιρικής διακυβέρνησης, το σύνολο των στελεχών της εταιρείας συμμετέχει και έχει εμπλοκή στην εφαρμογή της πολιτικής και των διαδικασιών που το υποστηρίζουν. Το πως προσδιορίζεται η έννοια «στέλεχος», είναι θέμα της κάθε εταιρείας και του μοντέλου διοίκησής της. Έτσι, η τακτική εκπαίδευση σχετικά με την εταιρική διακυβέρνηση αναπτύσσεται πλέον ως μία καθετοποιημένη επιχειρησιακή διαδικασία, της οποίας οι υπολειτουργίες διαφέρουν ανάλογα με το κάθε επίπεδο της διοίκησης της εταιρείας.
Αναμένεται ότι, ο «ιδιοκτήτης» της διαδικασίας εκπαίδευσης εταιρικής διακυβέρνησης θα είναι στις περισσότερες των περιπτώσεων, η μονάδα διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού. Η μονάδα αυτή έχει πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται και μπορεί, σε συνεργασία και με τη διευθύνσεις των ανεξάρτητων λειτουργιών, ήτοι της διαχείρισης κινδύνων, του εσωτερικού ελέγχου και της κανονιστικής συμμόρφωσης, να καθορίσει τις εκπαιδευτικές ανάγκες και να σχεδιάσει τα κατάλληλα προγράμματα εκπαίδευσης και φυσικά να εποπτεύσει την υλοποίησή τους.
Εδώ, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκπαίδευση των μελών του διοικητικού συμβουλίου και των ανεξάρτητων επιτροπών. Είναι προφανές ότι η εκπαίδευση των μελών αυτών συνδέεται σημαντικά και με την καταλληλόλητα τους και επηρεάζει και τις διαδικασίες αξιολόγησης. Στην περίπτωση αυτή, ο «ιδιοκτήτης» της διαδικασίας μάλλον θα επιλεγεί από το ίδιο το διοικητικό συμβούλιο και την υποστήριξη και την εποπτεία της διαδικασίας θα την αναλάβει η επιτροπή υποψηφιοτήτων.
Πάντως, η διαδικασία εκπαίδευσης για την εταιρική διακυβέρνηση είναι σκόπιμο να μην υλοποιείται μόνο από εξωτερικούς φορείς αλλά και από εσωτερικές υπηρεσίες. Έτσι, σημαντικό ρόλο στη διαδικασία μπορεί να έχουν τα στελέχη της διαχείρισης κινδύνων, της κανονιστικής συμμόρφωσης και του εσωτερικού ελέγχου. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται η περαιτέρω διασπορά των γνώσεων που λαμβάνουν τα στελέχη αυτά από τους εξωτερικούς φορείς σε περισσότερα επίπεδα διοίκησης, οριζόντια και κάθετα, αλλά επίσης και η προβολή του έργου τους στα υπόλοιπα στελέχη της εταιρείας, ενισχύοντας την αναγνώριση της αναγκαιότητας των λειτουργιών τους και διαμορφώνοντας ισχυρές σχέσεις εμπιστοσύνης σε όλα τα επίπεδα της διακυβέρνησης της εταιρείας.
Εν κατακλείδι, οι υποχρεωτικές διατάξεις του νέου νόμου σχετικά με την εκπαίδευση στην εταιρική διακυβέρνηση καταδεικνύουν την ανάγκη ύπαρξης λεπτομερούς και πολυεπίπεδης γνώσης σχετικά με το νέο πλαίσιο, ώστε να μπορεί αυτό να εφαρμοστεί αποτελεσματικά από τις υποκείμενες στο νόμο ανώνυμες εταιρείες. Επίσης, οι σχετικές διατάξεις του ν. 4548/2020 δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως απλές απαιτήσεις τακτικής εκπαίδευσης, αλλά απαιτούν την ανάπτυξη ειδικών επιχειρησιακών διαδικασιών, βάσει συγκεκριμένης πολιτικής και αφορούν σίγουρα στα μέλη των διοικητικών συμβουλίων και των ανεξάρτητων επιτροπών αλλά και στα στελέχη όλων των επιπέδων διοίκησης της ανώνυμης εταιρείας.