Posts in category: Covid-19

Γράφει ο Άγγελος Διονυσόπουλος, Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, Μέλος του Τεχνικού Γραφείου ΣΟΛ Crowe.

Για όλες τις εκπεστέες προσωρινές διαφορές αναγνωρίζεται αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση, στην έκταση που είναι πιθανό ότι θα υπάρχει διαθέσιμο φορολογητέο κέρδος έναντι του οποίου η εκπεστέα προσωρινή διαφορά μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Σε αρκετές περιπτώσεις οι αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις μπορεί να αναγνωριστούν για φορολογικές ζημίες, αλλά μόνο όταν υπάρχει πειστική απόδειξη ότι θα υπάρξει επαρκές φορολογητέο κέρδος έναντι του οποίου οι αχρησιμοποίητες φορολογικές ζημίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν από την επιχείρηση πριν από την πεντατετή παραγραφή τους. Όταν δεν είναι πιθανό ότι μελλοντικά φορολογητέα κέρδη θα εισρεύσουν στην επιχείρηση, η αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση που αναγνωρίστηκε πιθανόν να πρέπει να αναστραφεί με σημαντικές επιπτώσεις στα αποτελέσματα χρήσης και κατ’ επέκταση στην καθαρή θέση των επιχειρήσεων.

Ο αντίκτυπος της πανδημίας του νέου κορωνοϊού Covid-19 θα επηρεάσει σημαντικά τις οικονομικές καταστάσεις της χρήσης 2020. Οι επιχειρήσεις που έχουν επηρεαστεί σημαντικά από την πανδημία και εμφανίζουν αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις στον Ισολογισμό τους, κατά την προετοιμασία των οικονομικών καταστάσεων της χρήσης 2020, θα πρέπει να επανεκτιμήσουν τις απαιτήσεις αυτές που είχαν προηγουμένως αναγνωριστεί.

Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που θα απασχολήσει τους υπεύθυνους για την σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων και κατ’ επέκταση τους ελεγκτές των επιχειρήσεων θα είναι η ύπαρξη ή όχι πειστικών αποδείξεων για την επάρκεια μελλοντικών φορολογητέων κερδών βασισμένων σε ορθολογικές παραδοχές μελλοντικής κερδοφορίας. Η πανδημία έχει δημιουργήσει ένα σαθρό έδαφος και κάθε πρόβλεψη μελλοντικών κερδών σίγουρα είναι επικίνδυνη, όχι μόνο για την επανεκτίμηση των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων αλλά και για το εάν υφίσταται η θεμελιώδης αρχή της συνέχισης της επιχειρηματικής δραστηριότητας για τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από την πανδημία.

Σύμφωνα με την ESMA (Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών) οι αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις πρέπει να αναγνωρίζονται όταν οι πιθανότητες να ανακτηθούν είναι μεγαλύτερες του 50% και παρέχουν συγκεκριμένες οδηγίες για το τι σημαίνει αυτό στην πράξη. Επίσης, η ESMA εξηγεί πότε τα αποδεικτικά στοιχεία που διαθέτουν οι επιχειρήσεις για τα προσδοκώμενα μελλοντικά κέρδη είναι πειστικά.

Παρουσιάζει λοιπόν μεγάλο ενδιαφέρον το πως οι επιχειρήσεις θα εκτιμήσουν τα μελλοντικά τους κέρδη, πως θα επανεκτιμήσουν τις αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις τους και πόσο σημαντική θα είναι τελικά η επίδραση στα αποτελέσματα χρήσης από την πιθανή αναστροφή των απαιτήσεων αυτών.

Γράφει ο Σπύρος Καψοκαβάδης, Director, Risk Management Services ΣΟΛ Crowe

Ο ορισμός της αθέτησης και η συσχέτιση του με την Πανδημία

Σε ποιο βαθμό μπορεί να σχετίζεται ο κορωνοϊός με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ) και ένα Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής Αναφοράς σε ότι αφορά τον Ορισμό της Αθέτησης;

Δίνοντας μια γρήγορη απάντηση θα λέγαμε ότι πρόκειται για μια σχέση άμεση και ουσιαστική.

Σύμφωνα με τον Κανονισμό ΕΕ 575/2013, ένας οφειλέτης είναι σε αθέτηση εάν είναι σε καθυστέρηση πληρωμών άνω των 90 ημερών σε οποιαδήποτε σημαντική πιστωτική του υποχρέωση έναντι του Πιστωτικού Ιδρύματος ή / και όταν το ίδιο το Ίδρυμα εκτιμά ότι ο πιστούχος δεν είναι πιθανό να εκπληρώσει πλήρως την πιστωτική του υποχρέωση, εκτός εάν αυτό προσφύγει σε μέτρα όπως η ρευστοποίηση της εξασφάλισης. Δηλαδή, σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν ενδείξεις πιθανής αδυναμίας πληρωμής. Ο εν λόγω Κανονισμός παρέχει ένα κατάλογο στοιχείων που πρέπει να ληφθούν υπόψη ως ενδείξεις πιθανής αδυναμίας πληρωμής ενώ παράλληλα εξουσιοδοτεί την ΕΑΤ για την θέσπιση κατευθυντηρίων γραμμών για την εφαρμογή τους.

Ο νέος ορισμός της αθέτησης πριν την έλευση του Covid-19

Στην προ covid-19 εποχή και συγκεκριμένα τον Σεπτέμβριο του 2016, η ΕΑΤ είχε εκδώσει τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές, με ημερομηνία εφαρμογής την 1^η Ιανουαρίου του 2021, εξειδικεύοντας και σε ορισμένα σημεία ποσοτικοποιώντας τα στοιχεία του Κανονισμού ΕΕ 575/2013, ενώ συγχρόνως απαιτούσε από τα Πιστωτικά Ιδρύματα να προσδιορίζουν και άλλες πρόσθετες ενδείξεις πιθανής αδυναμίας πληρωμής σύμφωνα με τις εσωτερικές πολιτικές και διαδικασίες τους.

Παράλληλα, παρέθετε έναν ενδεικτικό κατάλογο στον οποίο περιλαμβάνονται ως πιθανές ενδείξεις οι ανησυχίες σχετικά με τη μελλοντική ικανότητα του δανειολήπτη να παράγει σταθερές και επαρκείς ταμειακές ροές, η απώλεια πηγών επαναλαμβανόμενου εισοδήματος ή η παραβίαση ρητρών της σύμβασης παροχής πίστωσης.

 Το οδοιπορικό της Αθέτησης: στάση πληρωμών vs αδυναμία πληρωμής

Η πανδημία είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας με τις κυβερνήσεις να υιοθετούν μέτρα για την καταπολέμηση της ύφεσης.

Τα μέτρα συμπεριλαμβάνουν μεταξύ άλλων και νομοθετικές στάσεις πληρωμών (legislative moratoria).

H EAT υποστήριξε ένθερμα την υιοθέτηση αυτών των μέτρων ενώ παράλληλα παρότρυνε τα Πιστωτικά Ιδρύματα στην υιοθέτηση και μη νομοθετικών στάσεων πληρωμών (non legislative moratoria).

Η αναγκαιότητα αυτών των μέτρων είναι προφανής καθώς αναμένεται να συμβάλλουν στην επιτυχή αντιμετώπιση της κρίσης για τις επιχειρήσεις που επλήγησαν από την πανδημία.

Όμως, παράλληλα, τίθεται και το ουσιαστικό ερώτημα εάν η ένταξη μίας επιχείρησης σε ένα πρόγραμμα στάσης πληρωμών δύναται να ερμηνευτεί και ως ένδειξη πιθανής αδυναμίας πληρωμής.

Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει το πιστωτικό άνοιγμα να θεωρηθεί από το Πιστωτικό Ίδρυμα ως άνοιγμα σε αθέτηση, οπότε σύμφωνα με το Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής Αναφοράς 9 θα πρέπει να ταξινομηθεί στο Στάδιο 3.

Σε αυτή την περίπτωση το Πιστωτικό Ίδρυμα θα πρέπει να σχηματίσει σημαντικά υψηλότερες προβλέψεις για αναμενόμενες ζημίες έναντι πιστωτικού κινδύνου, επιβαρύνοντας τα αποτελέσματα και συνεπώς την κερδοφορία του καθώς και το Δείκτη Κεφαλαιακής Επάρκειας.

Η ΕΑΤ με έκδοση σχετικών κατευθυντηρίων γραμμών αποσαφήνισε ότι η ένταξη σε κάποια στάση πληρωμών (moratorium) είτε πρόκειται για νομοθετική στάση πληρωμών είτε για μη νομοθετική στάση πληρωμών, δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη ένδειξη πιθανής αδυναμίας πληρωμής.

Όμως, απαιτεί από τα Πιστωτικά Ιδρύματα να αξιολογήσουν την δυνατότητα του οφειλέτη να ανταποκριθεί στο τροποποιημένο πρόγραμμα πληρωμών είτε με τη χρήση αυτοματοποιημένων κριτηρίων είτε με την κατά περίπτωση αξιολόγηση, ειδικά όταν η χρήση αυτοματοποιημένων κριτηρίων δεν ενδείκνυται.

 Τέσσερις προϋποθέσεις για τη στάση πληρωμών στο περιβάλλον της πανδημίας

Σε αυτό το σημείο σκόπιμο είναι να αναφερθούν οι αναγκαίες προϋποθέσεις ώστε μια δράση να μπορεί να χαρακτηριστεί ως στάση πληρωμών. Συγκεκριμένα, θα πρέπει η στάση πληρωμών:

• να βασίζεται σε εφαρμοστέα εθνική νομοθεσία (νομοθετική στάση πληρωμών) ή σε μη νομοθετική πρωτοβουλία που συντονίζεται εντός του τραπεζικού κλάδου ή σημαντικού μέρους αυτού,
• να εφαρμόζεται σε μεγάλη ομάδα πιστούχων που προκαθορίζεται με βάση ευρεία κριτήρια που δεν απαιτούν την αξιολόγηση της πιστοληπτικής τους ικανότητας,
• να προβλέπει μόνο μεταβολές στο χρονοδιάγραμμα των πληρωμών, και συγκεκριμένα με αναστολή, αναβολή ή μείωση των καταβολών των ποσών του κεφαλαίου, των τόκων ή ολόκληρων δόσεων, για προκαθορισμένο (περιορισμένο) χρονικό διάστημα χωρίς να μεταβάλει άλλους όρους όπως το επιτόκιο,
• και τέλος, να προβλέπει τους ίδιους όρους για τις μεταβολές στα χρονοδιαγράμματα πληρωμών σε όλα τα ανοίγματα που υπόκεινται στη στάση πληρωμών, ακόμα και αν η εφαρμογή της στάσης πληρωμών δεν είναι υποχρεωτική για τους πιστούχους.

Ειδικά για τις στάσεις πληρωμών που αφορούν την πανδημία, το πεδίο εφαρμογής της στάσης πληρωμών δύναται να περιοριστεί μόνο σε πιστούχους που εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους, οι οποίοι δεν είχαν αντιμετωπίσει δυσχέρειες πληρωμής πριν από την εφαρμογή της στάσης πληρωμών, αλλά δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο στους πιστούχους που αντιμετώπισαν οικονομικές δυσχέρειες πριν από την έξαρση της πανδημίας του COVID-19.

Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η επιδότηση τόκων 5 μηνών σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων (ΦΕΚ Β 1291 και ΦΕΚ B 2486/22.06.2020).

 Τι αλλάζει για τα Πιστωτικά Ιδρύματα ο «Ορισμός της Αθέτησης»;

Η εφαρμογή των κατευθυντηρίων γραμμών για τον Ορισμό της Αθέτησης σίγουρα θα επιβαρύνει τα Πιστωτικά Ιδρύματα με λειτουργικό κόστος περαιτέρω ανάπτυξης συστημάτων, πολιτικών και διαδικασιών.

Η διαχείριση των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, προσθέτει επιπλέον λειτουργικό κόστος, καθώς τα Πιστωτικά Ιδρύματα θα πρέπει να αξιολογήσουν εάν η ένταξη ενός οφειλέτη σε κάποιο πρόγραμμα αποτελεί ένδειξη πιθανής αδυναμίας πληρωμής.

Ουσιαστικά το Πιστωτικό Ίδρυμα, θα πρέπει να σταθμίσει την οποιαδήποτε ελάφρυνση / διευκόλυνση του οφειλέτη σε αντιδιαστολή με την πιθανή επίπτωση της πανδημίας στην πιστοληπτική του ικανότητα.

Δηλαδή, να εκτιμήσει εάν οι επιπτώσεις της πανδημίας του COVID-19 είναι πιθανόν να μετατραπούν σε μακροπρόθεσμες χρηματοοικονομικές δυσχέρειες ή αδυναμία εξόφλησης χρεών ή πτώχευση.

 Για παράδειγμα, μια επιχείρηση με ισχυρή κεφαλαιακή βάση και σημαντικά αποθέματα ρευστότητας θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις επιπτώσεις της πανδημίας χωρίς κάποια ενίσχυση, επομένως η ένταξη της σε κάποιο moratorium δεν πρέπει να ερμηνευτεί ως πιθανή αδυναμία πληρωμής.

Η αξιολόγηση καθίσταται σημαντικά δυσκολότερη στην περίπτωση μίας υγιούς επιχείρησης, η οποία επλήγη σημαντικά από την πανδημία και που θα πρέπει να κριθεί εάν η ένταξη σε κάποιο moratorium θα εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα της.

Σε αυτή την περίπτωση τα ιστορικά στοιχεία και η απλή ανάλυση αριθμοδεικτών δεν επαρκούν, καθώς πλέον στο νέο οικονομικό περιβάλλον θα πρέπει να αξιολογηθεί η μελλοντική ικανότητα της επιχείρησης, να παράγει χρηματοροές ικανές να εξυπηρετήσουν το χρέος της σύμφωνα με το νέο τροποποιημένο πρόγραμμα πληρωμών.

Γράφει ο Αντώνης Πολυχρονίδης, Director – HR Advisory Services

Η πανδημία του Covid-19, έχει διαταράξει τους οργανισμούς ανά τον κόσμο δημιουργώντας τεράστιες προκλήσεις στους υπευθύνους ανθρώπινου δυναμικού να σκεφτούν διαφορετικά για το ρόλο τους, καθώς  προσπαθούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και σε ένα νέο εργασιακό περιβάλλον που ίσως δεν είχαν μέχρι τώρα φανταστεί.

Μέχρι τώρα, σημαντικές παράμετροι της εργασιακής λειτουργικότητας όπως η διαχείριση της απόδοσης και παραγωγικότητα, η δημιουργία μιας κουλτούρας δέσμευσης (engagement), η παρακίνηση, η εκπαίδευση & ανάπτυξη, η διαδικασία προσλήψεων, οι αμοιβές και τα ωφελήματα,  το αίσθημα ασφάλειας και υπερηφάνειας των εργαζομένων να ανήκουν σε μια εταιρία, είχαν αποκτήσει συγκεκριμένη οντότητα σηματοδοτώντας μια εξοικείωση όλων των εμπλεκομένων στις μεθόδους προσέγγισης και διαχείρισης τους. 

Δοκιμασμένες διαδικασίες και πολιτικές, «βέλτιστες» πρακτικές που είχαν εφαρμογή σε ευρεία κλίμακα και πάσης φύσεως προγράμματα που άπτονταν του ανθρώπινου παράγοντα, χρήζουν πλέον ανάγκης επανασχεδιασμού και προσαρμογής σε ένα τοπίο που θα χαρτογραφείται καθ’ οδόν.

Σταχυολογώντας τα βασικότερα ζητήματα που θα απασχολήσουν τις Διευθύνσεις Ανθρώπινου Δυναμικού, ιδιαίτερη προσοχή θα χρειαστεί να δοθεί στα παρακάτω:

Υγεία και Ασφάλεια του προσωπικού. Το τι θα λέει η επιστήμη θα καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις όποιες πολιτικές. Οι εταιρίες θα μπορούσαν να ορίσουν έναν C(ovid) P(rotection O(fficer), ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για τη διασφάλιση της εφαρμογής όλων των οδηγιών δημόσιας ασφάλειας και υγείας και ότι οι εργαζόμενοι τις ακολουθούν.

Το Management της τήλε-εργασίας. Όλες οι εφαρμοσμένες πρακτικές που ισχύουν επί δεκαετίες, τώρα θα χρειαστεί να προσαρμοστούν και σε μοντέλα εξ-αποστάσεως εφαρμογής. Tα οφέλη της τηλεργασίας φέρνουν νέες προκλήσεις για τους εργοδότες και τους επαγγελματίες του ανθρώπινου δυναμικού. Το HR μπορεί να βοηθήσει τους εργοδότες να διευκολύνουν τις ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας και την πλοήγηση των ανθρώπων σε μια εξελιγμένη σειρά τεχνολογιών. Τα επίπεδα άνεσης διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και από έρευνες που έχουν γίνει σχεδόν το 70% των εργαζομένων ηλικίας 22-35 ανέφεραν ότι είναι σίγουροι ότι θα κάνουν αποτελεσματικά τη δουλειά τους εξ αποστάσεως, σε σύγκριση με μόλις το 40% των εργαζομένων ηλικίας 50-64 ετών.

Διασφάλιση θέσεων εργασίας. Ίσως το πιο κρίσιμο ζήτημα το οποίο εμπεριέχει πολλούς αγνώστους στην εξίσωση του ανάλογα με το είδος της θέσης εργασίας, το τμήμα, τον επιχειρηματικό στίβο που δραστηριοποιείται η επιχείρηση, την οικονομική υγεία και τις προοπτικές ομαλοποίησης της επιχειρησιακής λειτουργίας.

Ψυχολογική υγεία, αρνητικές σκέψεις και αίσθημα αβεβαιότητας. Το καθημερινό άγχος και τα πολλά ερωτήματα στο μυαλό των εργαζομένων, θα λειτουργούν ανασταλτικά αναφορικά με την απόδοση, την παραγωγικότητα και την συναισθηματική ικανοποίηση της εργασίας. Απαιτείται προσήλωση και υποστήριξη στο να δημιουργηθεί ένα κλίμα θετικής διάθεσης, υπερπήδησης προβληματισμών και αισιοδοξίας.

Το Re-Branding της κάθε επιχείρησης ως “Best Workplace”. Εμπλουτισμός των κριτηρίων στην αντίληψη όλων των πλευρών (εργοδότες & εργαζόμενοι) για το τι σημαίνει «Εξαιρετικό εργασιακό περιβάλλον» πια.

Υπάρχουσες πολιτικές και διαδικασίες. Χρειάζεται επικαιροποίηση και κατάλληλες προσθήκες για να είναι κατανοητές, αποδεκτές και εφαρμόσιμες. Αρχίζοντας οι εργαζόμενοι να επιστρέφουν στην εργασία τους, οι εργοδότες πρέπει να καθορίσουν το «νέο» κανονιστικό πλαίσιο δημιουργώντας ή αναθεωρώντας πολιτικές για την αντιμετώπιση μιας σειράς κρίσιμων ζητημάτων. Η  κοινωνική αποστασιοποίηση μπορεί τώρα να είναι μια «εντολή» της διοίκησης παρά μια σύσταση, ενώ οι αίθουσες συσκέψεων μπορεί να έχουν όρια χωρητικότητας και μπορεί να απαιτείται έλεγχος της θερμοκρασίας των εργαζομένων όταν φτάνουν κάθε μέρα στο χώρο εργασίας.

Επικοινωνία και Σχέσεις εργαζομένων. Οι Διευθύνσεις Ανθρώπινου Δυναμικού πρέπει να οικοδομήσουν στρατηγικές επικοινωνίας που να είναι ευπρόσδεκτες στους «επαναπατριζόμενους» εργαζόμενους. Για παράδειγμα, εκπαίδευση του εργατικού δυναμικού για την αντιμετώπιση περισσότερων απουσιών εργαζομένων, κοινωνική απόσταση στο χώρο εργασίας και συνεχής ενημέρωση ώστε να διατηρηθεί το αίσθημα του ανήκειν και της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Πολλά δεδομένα και ψηφιακός μετασχηματισμός (big data & digital transformation). Οι διαδικασίες ψηφιοποίησης και οι σχετικές δραστηριότητες είναι ένα πράγμα, αλλά στην πραγματικότητα η μείωση της εξάρτησης από την ανθρώπινη αλληλεπίδραση είναι άλλο. Μετά την ψηφιοποίηση των διαδικασιών, οι επιχειρήσεις μπορούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο αυτοματοποίησης συγκεκριμένων δραστηριοτήτων. Όταν μια πανδημία επηρεάζει πραγματικά τη διαθεσιμότητα του ανθρώπινου δυναμικού λόγω ζητημάτων υγείας, ο αυτοματισμός της διαδικασίας μπορεί να διασφαλίσει τη συνέχεια της επιχειρηματικής λειτουργίας. Η υιοθέτηση της τεχνολογίας και οι νέοι τρόποι εργασίας είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία. Θα χρειαστεί να γίνουν ομαλά θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται, εργάζονται και συνεργάζονται.

Εμπειρία από τους «Πρωτοπόρους». Στην περίοδο που διανύουμε, υπήρξαν κλάδοι όπως η Υγεία (Δημόσια & Ιδιωτική), το Οργανωμένο Λιανεμπόριο (Super markets), οι Φαρμακοβιομηχανίες, οι Τηλεπικοινωνίες, οι Τράπεζες κ.α. που χρειάστηκε να κάνουν προσαρμογές και διαχειριστικές παρεμβάσεις εν-κινήσει λειτουργώντας πολλές φορές στα «κόκκινα». Πρακτικές που υιοθετήθηκαν και απέδωσαν σε αυτές τις εταιρίες, μπορούν να αποτελέσουν εξαιρετικά παραδείγματα προσαρμογής στη νέα κανονικότητα.

Εκπαίδευση και Ανάπτυξη. Τα 3 βασικά «σετ» εκπαίδευσης κάτω από το γενικό τίτλο «Power Skills» σύμφωνα με έρευνα της Future Workplace για το 2020 είναι τα α) Soft Skills, β) Thinking Skills και γ) Digital Skills. Το κατάλληλο μίγμα δια-ζώσης εκπαίδευσης και τήλε-επιμόρφωσης θα είναι βασικό ζητούμενο και πρόκληση για μια νέα δεξιότητα του HR να κατανοήσει τον τρόπο οικοδόμησης δεοντολογικής και υπεύθυνης προσέγγισης στη χρήση τέτοιων τεχνολογιών και πλατφορμών.  

Ηγεσία. Έμφαση πρέπει να δοθεί όχι μόνο στους τίτλους των θέσεων αλλά κυρίως στην έννοια και στο ουσιαστικό «παρών» των επικεφαλής για ομαλή μετάβαση και αίσθημα σιγουριάς και εμπιστοσύνης από το εργασιακό δυναμικό. Οι Διευθύνσεις Ανθρώπινου Δυναμικού θα χρειαστεί είναι ο βασικός συντονιστής (facilitator) υιοθέτησης ουσιαστικών ηγετικών συμπεριφορών σε όλο το φάσμα της ιεραρχίας της εταιρίας.

Η παράθεση των παραπάνω σημείων αποτελεί  έναν ειλικρινή και συνειδητό προβληματισμό για το αύριο λειτουργώντας συνάμα ως ένα επιπρόσθετο λιθαράκι στην μεγάλη συζήτηση που έχει ήδη ανοίξει για το τι μέλλει γενέσθαι. Το συνολικό θέμα φαίνεται πλέον να ξεκαθαρίζει. Η κρίση COVID-19 δεν είναι μόνο ένα βάρος για κάθε εταιρεία, αλλά δημιούργησε την ανάγκη για ένα “Reboot” για αλλαγές που θα χρειαστεί να πραγματοποιηθούν σε μέσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα στα επόμενα χρόνια. Οι προβληματισμοί από όλες τις πλευρές είναι πολλοί και απαιτείται ψύχραιμη, συντονισμένη και κυρίως δομημένη προσπάθεια χαρτογράφησης της νέας κανονικότητας.

Τεύχος 2ο

Παρουσιάζουμε μια περίληψη των τρεχόντων μέτρων που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων του COVID-19 στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Μπορείτε να βρείτε σχετικές πληροφορίες αναφορικά με την εργασιακές και φορολογικές προβλέψεις, την οικονομική υποστήριξη και άλλα μέτρα όπως εξελίσσονται στις χώρες αυτές. 

Στόχος της συλλογής αυτών των πληροφοριών είναι να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να πλοηγηθούν στην αβεβαιότητα που σχετίζεται με τον COVID-19.

Δείτε και μάθετε περισσότερα εδώ. 

Η αιφνίδια και έκτακτη εξάπλωση της πανδημίας #COVID19 εντείνει καθημερινά την ανησυχία της παγκόσμιας κοινότητας για τις επιπτώσεις της. Αναμφισβήτητα, έχουμε να κάνουμε με μια παγκόσμια κρίση που αιφνιδίασε τόσο τις επιχειρήσεις όσο και κοινωνίες.

Πρόκειται για ένα γεγονός που βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα θα επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό την ισορροπία του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος και θα επαναπροσδιορίσει νομοτελειακά το επιχειρησιακό οικοσύστημα ανά τον κόσμο.

Οι προκλήσεις που ανακύπτουν απαιτούν τον επαναπροσδιορισμό των μέχρι σήμερα συμβατικών επιχειρηματικών και λειτουργικών μοντέλων σε πολλούς κλάδους και αγορές της ελληνικής και διεθνούς οικονομίας, για να καταφέρουν να ανταπεξέλθουν σε αυτή την πρωτόγνωρη νέα πραγματικότητα. 

Ήδη πολλές είναι οι επιχειρήσεις που βιώνουν την κρίση αυτή έχοντας διακόψει τη λειτουργία τους ενώ άλλες είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επηρεαστούν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.
Παρακολουθώντας την πορεία και την εξέλιξη της επιδημίας στη χώρα μας, στην ΣΟΛ Crowe έχουμε ενσωματώσει στην επιχειρησιακή μας λειτουργία νέες διαδικασίες που στόχο έχουν τη διασφάλιση της αδιάκοπης συνέχισης των παρεχόμενων υπηρεσιών μας προς εσάς.

Διαβάστε περισσότερα εδώ. 

Γράφει ο Συμεών Καλαματιανός, Director, Technology Advisory & Assurance Services, ΣΟΛ Crowe

Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί από την πανδημία του Κορωνοϊού έχει πλέον σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή λειτουργία της αγοράς σε όλη την υφήλιο. Οι υγειονομικές οδηγίες/ συστάσεις επιμένουν για ελαχιστοποίηση των μετακινήσεων και παραμονή στο σπίτι και οι κυβερνήσεις αλλά και οι επιχειρήσεις επιβάλλουν περιοριστικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση (lockdown).

Πρακτικά οι συνέπειες αυτών των αποφάσεων αλλά και της κατάστασης που διαμορφώνεται στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων είναι η οριστική ακύρωση ή έστω η επ’ αόριστο αναβολή δια ζώσης συναντήσεων, συνεργασιών και επισκέψεων είτε στους χώρους της ίδιας επιχείρησης είτε σε χώρους/ γραφεία τρίτων (πελατών, προμηθευτών, συνεργατών κλπ.). Είναι σαφές πως σημαντικές επιχειρησιακές διαδικασίες επηρεάζονται, αναβάλλονται ή/και τροποποιούνται αντίστοιχα ειδικά εκεί όπου εκλείπουν οι υποδομές που θα επέτρεπαν τον εναλλακτικό τρόπο διεξαγωγής τους χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία.

Για κάποιους κλάδους βέβαια, η φυσική παρουσία, στον άλφα ή βήτα βαθμό, παραμένει και θα συνεχίσει να είναι απαραίτητη όπως για παράδειγμα στο κλάδο της υγείας, των κατασκευών, των logistics και των υπηρεσιών ασφάλειας. Για τους υπόλοιπους κλάδους, η Ψηφιακή Τεχνολογία παρέχει σήμερα τις κατάλληλες λύσεις για διαρκή και ποιοτικότερη συνδεσιμότητα, διαδραστική επικοινωνία, αυτοματοποίηση των διαδικασιών και άρα στον περιορισμό του κινδύνου της διατάραξης της κανονικότητας της λειτουργίας της επιχείρησης.

Σήμερα λόγω της πανδημίας COVID-19 αναδεικνύεται ο κρίσιμος ρόλος του Ψηφιακού Μετασχηματισμού (Digital Transformation) στη βελτίωση της Επιχειρησιακής Συνέχειας και επιβεβαιώνεται πως, ειδικά σε ανάλογες κρίσεις όπως αυτή που βιώνουμε στις μέρες μας και σε ότι επακολουθήσει, η Ψηφιακή Τεχνολογία αποτελεί εχέγγυο για την ίδια την επιβίωση των επιχειρήσεων στους περισσότερους κλάδους της αγοράς.

Ορίζοντας τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό

Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός ορίζεται ως η υιοθέτηση και υλοποίηση ψηφιακών τεχνολογιών και λύσεων από την επιχείρηση έτσι ώστε να αυτοματοποιείται ουσιωδώς ο τρόπος της λειτουργίας της μεταβάλλοντας θεμελιωδώς το μοντέλο απόδοσης αξίας στους πελάτες της. Δεν έχει να κάνει απλώς με την εφαρμογή περισσότερης τεχνολογίας αλλά κυρίως με την υιοθέτηση τεχνολογικών λύσεων σε περιοχές που δεν υπήρχαν πριν.

Μέσω της ενοποίησης και αυτοματοποίησης των διεργασιών και λειτουργιών που παρέχει η ψηφιακή τεχνολογία τόσο τα στελέχη και το προσωπικό όσο και οι πελάτες, προμηθευτές καθώς επίσης όποιοι άλλοι τρίτοι, συνεργάτες έχουν τη δυνατότητα της διαρκούς εξ’ αποστάσεως μεταξύ τους διαδραστικής επικοινωνίας, συνδεσιμότητας και πρόσβασης με τα συστήματα της επιχείρησης αλλά και τρίτων επιτρέποντας την αδιατάρακτη δημιουργία αξίας.

Με την υιοθέτηση των βέλτιστων πρακτικών που περιγράφονται παρακάτω, οι οποίες αποτελούν εν τέλει τους πυλώνες του ψηφιακού μετασχηματισμού, είναι βέβαιο πως θα βελτιωνόταν η επιχειρησιακή συνέχεια ειδικά σε καταστάσεις παρόμοιες με αυτή της πανδημίας Covid-19 αλλά και στο περιβάλλον που φαίνεται να διαμορφώνεται στο άμεσο μέλλον ως αποτέλεσμα της σημερινής κρίσης.

• Απομακρυσμένη Πρόσβαση (Remote Access)

Μέσω ασφαλούς σύνδεσης όπως αυτή που βασίζεται στην τεχνολογία Virtual Private Network (VPN) για την απομακρυσμένη πρόσβαση σε εταιρικά δίκτυα/ υποδομές, εφαρμογές και δεδομένα παρέχεται ουσιαστικά η δυνατότητα της τηλεργασίας η οποία αποδεικνύεται εξαιρετικά πολύτιμη αποδείχτηκε στις μέρες μας εν μέσω πανδημία όπου το motto που κυριαρχεί είναι “Stay home – Working from Home” αλλά και προβλέπεται να παραμείνει και στο νέο τοπίο που θα διαμορφωθεί μετά τη λήξη της παρούσας κρίσης. Εφαρμογές και δεδομένα δεν χρειάζεται πλέον να τηρούνται τοπικά αλλά κεντρικά, κάτι που συμβάλει αφενός στην αποτελεσματικότερη και καλύτερη διαχείριση και αφετέρου στον υψηλότερο βαθμό ασφάλειας.

• Ψηφιoποίηση/ Αυτοματοποίηση Διεργασιών (Digitalization of Processes)

Η ψηφιοποίηση των διαδικασιών (εκεί που ακόμη υφίστανται χειροκίνητες) μέσω της υλοποίησης σύγχρονων εφαρμογών λογισμικού αλλά και η περαιτέρω αυτοματοποίηση ήδη ψηφιοποιημένων διαδικασιών έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, η ανθρώπινη παρέμβαση αποτελούν βασικούς παράγοντες για τη διασφάλιση της επιχειρησιακής συνέχειας. Στις μέρες της καραντίνας επιβεβαιώνεται πως μόνο όσες επιχειρήσεις (λιανικού εμπορίου κυρίως) είχαν επενδύσει στην υλοποίηση υποδομών ηλεκτρονικού καναλιού πωλήσεων (e-commerce) είδαν τους τζίρους τους να μην επηρεάζονται ιδιαίτερα και σε κάθε περίπτωση να μην παρουσιάζουν κάθετη πτώση. Και βέβαια προφανώς ο βαθμός επιχειρησιακής συνέχειας είναι γραμμική συνάρτηση του βαθμού ολοκλήρωσης (integration) της εφαρμογής του ηλεκτρονικού εμπορίου με τις Back-Office εφαρμογές εμπορικολογιστικού κυκλώματος δηλαδή τα συστήματα διαχείρισης επιχειρησιακών πόρων (τα γνωστά ERP). Ένα άλλο εξίσου με το προηγούμενο χαρακτηριστικό παράδειγμα της σημαντικότητας της αυτοματοποίησης αποτελούν οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που παρέχει το κράτος για τις σχέσεις του με τις επιχειρήσεις η ανάγκη των οποίων αποδεικνύεται υπερ-πολύτιμη σε καταστάσεις κρίσεων (όπως της σημερινής πανδημίας) για τη συνέχεια των εργασιών.

• Διαδικτυακές Πλατφόρμες Συνεργασίας (Online Collaboration Platforms)

Οι λύσεις των Collaboration Platforms (όπως π.χ. τα δημοφιλή Microsoft Teams και SharePoint) επιτρέπουν την εξ’ αποστάσεως συνεργασία της κοινής ομάδας Έργου παρόχου (προμηθευτή) υπηρεσιών και πελάτη. Πρακτικά παρέχουν το μέσο για την οργανωμένη ανταλλαγή και διαχείριση στοιχείων/ εγγράφων (διαθέτοντας εργαλεία και δυνατότητες όπως π.χ. το version control κ.ά) αλλά και την παρακολούθηση της προόδου εργασιών έτσι ώστε να εξυπηρετείται η επίτευξη των στόχων και η επιτυχής ολοκλήρωση έργων ανεξαρτήτως των περιορισμών που τίθενται λόγω φυσικών αποστάσεων καθώς επίσης γενικότερα με ελαχιστοποίηση δια ζώσης συνεργασιών. Όταν το “μένουμε σπίτι” μετατρέπεται από συλλογική σε ατομική ευθύνη για όλους και η τηλεργασία γίνεται επιτακτική ανάγκη η χρήση των διαδικτυακών πλατφόρμων συνεργασίας αναδεικνύεται ως ιδιαίτερα κρίσιμη για τη συνέχεια των εργασιών.

• Τηλεδιασκέψεις και διαδικτυακές συνομιλίες (Video Conferencing and Chat)

Παρουσιάσεις, εκπαιδεύσεις και συναντήσεις μπορούν εύκολα να πραγματοποιηθούν μέσω βιντεο-διασκέψεων. Ειδικά στην “εποχή της καραντίνας” οι βιντεοκλήσεις αποτελούν πολύτιμο εργαλείο και για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες στις οποίες απαιτείται ανθρώπινη διεπαφή (human interaction).

Υψηλής ποιότητας υπηρεσίες βιντεοδιασκέψεων και εργαλεία διαμοιρασμού οθόνης (screen-sharing) θεωρούνται κυρίως όσα συνεργάζονται και ενσωματώνουν τις λειτουργίες τους με επιχειρησιακές εφαρμογές όπως για παράδειγμα το Outlook. Πληθώρα τέτοιων εργαλείων παρέχονται σήμερα (π.χ. GoToMeeting, Zoom, Skype κλπ.). Παράλληλα εφαρμογές μηνυμάτων (Chat Applications) χρησιμοποιούνται εναλλακτικά εκεί που η άμεση επικοινωνία εξυπηρετείται καλύτερα με το συγκεκριμένο τρόπο.

• Διαδικτυακές πλατφόρμες μεταφοράς αρχείων (Online File Sharing)

Οι ανταλλαγές μεγάλων αρχείων ή ευαίσθητων δεδομένων μέσω email (όπως και με χρήση άλλων μέσων) συνήθως δεν είναι εφικτές είτε λόγω τεχνικών περιορισμών που αφορά τον όγκο των διακινούμενων δεδομένων είτε λόγω περιορισμών που θέτουν οι εταιρικές πολιτικές για την προστασία της ασφάλειας και της ιδιωτικότητας. Ηλεκτρονικές Πλατφόρμες διαμοιρασμού αρχείων (File Sharing Platforms), όπως π.χ. το Citrix ShareFile παρέχουν τη δυνατότητα της ανταλλαγής αρχείων με ασφαλή και αποδοτικό τρόπο. Βασικό τους πλεονέκτημα η δυνατότητα πρόσβασης ανεξαρτήτως γεωγρ. θέσης καθώς επίσης η προστασία της ασφάλειας σε δεδομένα, κείμενα, περιεχόμενα, χρήστες και συσκευές.

• Μεταφορά υπηρεσιών στο “σύννεφο”

Μεταφέροντας υπηρεσίες στο Cloud η δυνατότητα πρόσβασης και η ασφάλεια μπορεί (υπό προϋποθέσεις) να αυξηθεί.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί η διάκριση μεταξύ της απλής “τοποθέτησης” servers στο “σύννεφο” (κάτι που ισοδυναμεί με τη προμήθεια απλώς υπολογιστικής ισχύος) όπου η ευθύνη της διαχείρισης παραμένει τελικά εσωτερικά στην εταιρεία με την επιλογή της προμήθειας εφαρμογών λογισμικού (Software as a Service – SaaS) όπου η συνολική συντήρηση και διαχείριση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παρεχόμενης υπηρεσίας αλλά και των διαβαθμίσεων που υπάρχουν μεταξύ των δύο αντιδιαμετρικά αντίθετων επιλογών. Προφανώς οι εξειδικευμένοι πάροχοι υπηρεσιών cloud έχουν επενδύσει σημαντικά στην ασφάλεια και είναι σε θέση να διασφαλίσουν τόσο τη διαθεσιμότητα όσο και την προστασία των προσωπικών δεδομένων παρέχοντας (στις περισσότερες των περιπτώσεων) και τις κατάλληλες πιστοποιήσεις και ελεγκτικές γνωμοδοτήσεις.

• Συνδεσιμότητα (Connectivity)

Η ψηφιακή εποχή απαιτεί ιδιαίτερα υψηλής ποιότητας 24/7 συνδεσιμότητας. Χωρίς τη δυνατότητα απρόσκοπτης συνδεσιμότητας η ψηφιοποίηση και ο αυτοματισμός των διεργασιών στον οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω αλλά και εντέλει όλη η προσπάθεια του επονομαζόμενου ψηφιακού μετασχηματισμού αν δεν αποδειχθεί σε φενάκη τότε καταλήγει να είναι απλώς αυταπάτη. Η διασφάλιση της συνεχούς και απρόσκοπτης συνδεσιμότητας αναδεικνύεται σε προτεραιότητα η οποία εντάσσεται στο σχεδιασμό για την υλοποίηση της ψηφιακής στρατηγικής. Η εφεδρικότητα, τα αντίγραφα ασφαλείας, οι εναλλακτικές επιλογές διόδευσης και συνδεσιμότητας (όπως π.χ. η εναλλακτική χρήση των δικτύων 4G, 5G στη περίπτωση έκτακτου περιστατικού μη διαθεσιμότητας του δικτύου οπτικών ινών) αποτελούν τις ενδεικνυόμενες επιλογές που συνήθως δεν απουσιάζουν από κανένα αξιόπιστο πλάνο συνέχειας εργασιών.

• Δέσμευση των ανθρώπων (People Engagement)

Τέλος εξίσου αν όχι και περισσότερο κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας του ψηφιακού μετασχηματισμού αποδεικνύεται ο ίδιος ο άνθρωπος. Η υιοθέτηση του νέου μοντέλου εργασίας βασισμένου στην τεχνολογία απαιτεί θεμελιώδεις αλλαγές στις συνήθειες και στη νοοτροπία των ανθρώπων που καλούνται να το υπηρετήσουν σε σχέση με τον τρόπο εργασίας και συνεργασίας τους.

Η πανδημία του κορωνοϊού έχει καταστήσει πλέον επιτακτική ανάγκη την επανεξέταση της ψηφιακής στρατηγικής και ειδικότερα την επίσπευση του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων. Το συμπέρασμα αυτό αποτελεί πλέον κοινή πεποίθηση στην αγορά.

 Στο σχεδιασμό της ψηφιακής στρατηγικής στο νέο τοπίο που θα διαμορφωθεί λόγω της πανδημίας είναι απαραίτητο να προβλεφθεί και να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη διαχείριση επιχειρηματικών κινδύνων και ειδικότερα όσων απορρέουν από την χρήση τεχνολογίας (Technology Risk). Εδώ η προσέγγιση επιβάλλεται να είναι διττή :

• Αφενός να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί ένα επαρκές πλαίσιο αυτοματοποιημένων εσωτερικών δικλείδων (Automated internal controls) τα οποία αναφέρονται στις νέες αυτοματοποιημένες, ψηφιακές διαδικασίες ενταγμένες στους επιμέρους κύκλους των επιχειρησιακών διαδικασιών (process cycles) με την αντικατάσταση ανιχνευτικών και διορθωτικών μέτρων (detective / Corrective measures) με άλλα προληπτικά μέτρα (preventive measures) δηλαδή με την υλοποίηση αυτοματοποιημένων δικλείδων (Automated Controls) και αφετέρου
• Να προστατεύσει την επιχείρηση από αμιγώς κινδύνους κυβερνοασφάλειας (cyber-security risks) καθώς όπως αποδεικνύεται από την εμπειρία της πανδημία COVID-19 η αυξημένη χρήση και υιοθέτηση της ψηφιακής τεχνολογίας αυξάνει τον κίνδυνο των κυβερνο-απειλών και κυβερνο-επιθέσεων.

Σε σχέση με το δεύτερο, όλες οι αναλύσεις συγκλίνουν, πως οι λόγοι που τα μέτρα προστασίας ασφάλειας στον κυβερνοχώρο αναδεικνύεται σε εξόχως κρίσιμο ζήτημα στις μέρες μας, ειδικά μετά την κρίση της πανδημίας COVID-19, συνδέονται κυρίως με τα ακόλουθα συμπεράσματα:

1. Ο μεγάλος βαθμός εξάρτησης στις ψηφιακές υποδομές αυξάνει το κόστος της αστοχίας
2. Το κυβερνοέγκλημα εκμεταλλεύεται το φόβο και την αβεβαιότητα (Η πλειονότητα των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο – κάποιες εκτιμήσεις λένε το 98% – βασίζεται σε μεθόδους κοινωνικής μηχανικής – Social Engineering-)
3. Η μεγαλύτερη χρονικά έκθεση στο διαδίκτυο και online συνδέσεις μπορεί δυνητικά να οδηγήσει σε “επικίνδυνες” συμπεριφορές.

Τρία πρακτικά μέτρα συστήνονται έτσι ώστε να παραμείνει κανείς ασφαλής ενώ είναι online:

1. Αναβάθμιση των προτύπων της λεγόμενης “κυβερνο-υγιεινής” (cyber hygiene standards).
2. Ιδιαίτερη προσοχή στην επιβεβαίωση της αυθεντικότητας (π.χ. διευθύνσεων ηλεκτρονικής επικοινωνίας, ιστοτόπων, λογισμικού κλπ.). Δεν ξεχνάμε πως οι ψηφιακοί ιοί διασπείρονται παρόμοια με τους φυσικούς.
3. Εφαρμογή των επίσημων ενημερώσεων λογισμικού (official updates).

Τέλος, αξίζει να επισημανθεί η κρισιμότητα των εξής δράσεων:

• της διαχείρισης του αυξημένου κινδύνου που απορρέει από τις υπηρεσίες τρίτων (Third-Party Risk) καθώς όπως προαναφέραμε αναμένεται αύξηση της εξάρτησης από τέτοιες υπηρεσίες
• της υιοθέτησης μοντέλου και υλοποίησης λύσης για την ενιαία παρακολούθηση όλων των κινδύνων (GRC – Governance Risk Compliance)

Σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η Ψηφιακή Τεχνολογία και στην παρούσα δύσκολη συγκυρία και στην κατάσταση που θα προκύψει λόγω της πανδημίας Covid-19 θα δώσει τις αναγκαίες και κατάλληλες λύσεις διαμορφώνοντας ένα νέο, σύγχρονο μοντέλο Επιχειρείν στο οποίο η επιχειρησιακή συνέχεια αλλά και η “συνεχιζόμενη δραστηριότητα” (επιχειρηματική επιβίωση) θα είναι διασφαλισμένες περισσότερο από ποτέ.

Γράφει ο Ξενοφών Πετρόπουλος , Country Director, Horwath HTL Greece

Στις 27 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (ΠΟΤ) επανεκτίμησε τα μεγέθη αφίξεων για το έτος. Ο Covid-19 καταφέρνει να εκτροχιάσει μια δεκαετή πορεία συνεχούς παγκόσμιας ανάπτυξης (Μ.Ο. 5% ανά έτος), βάζοντας υποχρεωτικό φρένο σε 1,5 δισ. ταξιδιώτες. Η νέα του εκτίμηση κάνει λόγο για μείωση 20%-30%, δηλαδή για απώλεια εισπράξεων αξίας 300-450 δισ. δολαρίων, ανάλογων της ανάπτυξης που είχε επιτευχθεί τα προηγούμενα 5-7 χρόνια.

Από το 2009 και μετά, η χώρα μας και ο τομέας του τουρισμού είχε αντιμετωπίσει με επιτυχία διάφορες κρίσεις, όπως η οικονομική κρίση, τις πτωχεύσεις Tour Operators, τα capital controls, το μεταναστευτικό/προσφυγικό.

Καμία από αυτές ωστόσο δεν προκάλεσε την βούληση για μια επιχειρησιακή ετοιμότητα που θα θωράκιζε τον τομέα απέναντι σε κρίσιμους εξωγενείς παράγοντες. Η αισιοδοξία που παρέμεινε στον Τουρισμό ήταν αποτέλεσμα της υψηλής προτίμησης στην χώρα μας και της αυξανόμενης ζήτησης στα τουριστικά προϊόντα από ισχυρές οικονομίες, όπως η Γερμανία, η Αγγλία και η Σκανδιναβία.

Την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, ο τομέας του τουρισμού δεν λειτουργεί. Τα ξενοδοχεία βρίσκονται σε επίσημο lockdown. Η επενδυτική δραστηριότητα φαίνεται να παγώνει για τουλάχιστον έξι μήνες, ώστε να επανεκτιμηθεί η κατάσταση και να επικαιροποιηθούν τα πλάνα ανάπτυξης. Δεν γνωρίζουμε την μορφή της διασυνδεσιμότητας της χώρας την επόμενη μέρα. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε με βεβαιότητα για το πότε οι αγορές μας θα ξεκινήσουν τα ταξίδια.

Η βραχυχρόνια μίσθωση αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να υφίσταται εκτός οργανωμένου τουριστικού πλαισίου και ήδη ανεπτυγμένων τουριστικών προορισμών. Τέλος, όλα τα νέα εργαλεία τεχνολογίας, τα συστήματα κρατήσεων, οι πλατφόρμες προώθησης, ακόμα και οι τεχνικές marketing επαναπροσδιορίζονται.

Δύο είναι τα επίπεδα στα οποία ο τομέας θα πρέπει να επικεντρώσει άμεσα τις ενέργειές του για να προετοιμαστεί για το restart.

Σε επίπεδο προορισμού, απαιτείται η δημιουργία ενός συγκεκριμένου εργαλείου διαχείρισής του, με άξονα την ανάλυση του εκάστοτε προορισμού, των υποδομών του (ξενοδοχείων, ενοικιαζόμενων δωματίων, δρόμων, νοσοκομείων, πυλών εισόδου και εξόδου, καταναλώσεων ρεύματος, νερού κλπ), των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων του, των προϊόντων και υπηρεσιών του, των ενεργών πολιτών του, των εμποδίων που συμβάλλουν στην στασιμότητά του, και των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για να αναπτυχθεί περαιτέρω με τρόπο βιώσιμο.

Το αποτέλεσμα της προσέγγισης αυτής θα πρέπει να είναι η δημιουργία συγκεκριμένων και εφαρμόσιμων πλάνων, προτάσεων και λύσεων που θα ενισχύουν την ελκυστικότητα των προορισμών σε κάθε ένα από τα βασικά κοινά, εξωτερικά και εσωτερικά. Έτσι, θα μπορέσουμε να απαντήσουμε με σαφήνεια στις νέες προκλήσεις: πώς προετοιμάζονται οι προορισμοί για τις νέες ανάγκες των τουριστών σε ασφάλεια, υγιεινή, πρότυπα και διαδικασίες; Πώς συμπεριλαμβάνονται οι ανάγκες των τοπικών κοινωνιών σε αυτό το σύστημα βιώσιμης ανάπτυξης; Πώς δημιουργούμε την νέα ταυτότητα των προορισμών; Πώς δημιουργούμε προϊόντα που θα ανταποκριθούν σε αυτές τις νέες συνθήκες; Πώς επανατοποθετούμε τους προορισμούς στη νέα τάξη πραγμάτων;

Αντίστοιχα, σε επιχειρηματικό επίπεδο, κάθε εταιρεία πρέπει να δημιουργήσει εξ αρχής έναν σταθερό οδηγό επιχειρησιακής λειτουργίας. Ο οδηγός αυτός θα αποτυπώνει με λεπτομέρεια όλα τα βήματα που θα πρέπει να ακολουθήσει για να εξασφαλιστεί η επιβίωση και η ανάπτυξή του. Η σε βάθος μελέτη και ανάλυση της αγοράς, των παγκόσμιων και τοπικών ανταγωνιστών, της μελλοντικής προσφοράς και ζήτησης, των τάσεων στον σχεδιασμό μείγματος δωματίων, προϊόντων και υπηρεσιών και η απεικόνιση όλων αυτών στην ανάπτυξη χρηματοοικονομικών μοντέλων, διαφορετικών σεναρίων λειτουργίας και μακροπρόθεσμων προβλέψεων, αποτελεί το πιο σημαντικό εργαλείο, ώστε ο ξενοδόχος ή ο επενδυτής να μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες επιτυχίας και ταυτόχρονα να μειώσει το επιχειρηματικό του ρίσκο. Ζητήματα όπως διαχείριση εσόδων, κοστολόγηση, υπολογισμός ρίσκου αθέτησης μελλοντικών απαιτήσεων, επαναδιαπραγμάτευση δανειακών υποχρεώσεων, διαχείριση συμβάσεων, εκτίμηση αξίας και διαχείριση περιουσιακών στοιχείων, χρήζουν άμεσης ανάλυσης.

Η προσαρμογή και η μετάβαση των προορισμών και των επιχειρήσεων σε σύγχρονα μοντέλα λειτουργίας που ενθαρρύνουν τη βιωσιμότητα, την νέα ανάπτυξη και τη διασύνδεση με τις τοπικές κοινωνίες, είναι μονόδρομος για την επιτυχημένη επανατοποθέτηση του Ελληνικού τουρισμού στο παγκόσμιο restart.