Monthly Archives: Νοέμβριος 2023

Γράφει ο κ. Σταμάτης Δρίτσας, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, για την εφημερίδα Ναυτεμπορική.

Τα νέα Δώδεκα Πρότυπα Αναφοράς Περιβαλλοντικής, Κοινωνικής και Διοικητικής Αναφοράς (ESRS) καθορίζουν τις συγκεκριμένες πληροφορίες που οφείλει  πλέον να γνωστοποιεί μια επιχείρηση σχετικά με θέματα που αφορούν το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση. Αυτές οι πληροφορίες εξετάζονται με εστίαση στις σημαντικές επιπτώσεις τους, τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που προκαλούν.

Τα ESRS ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει δύο πρότυπα, τα οποία ορίζονται ως «οριζόντια πρότυπα». Τα «οριζόντια» είναι πρότυπα γενικών απαιτήσεων και γενικών γνωστοποιήσεων. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τα υπόλοιπα δέκα πρότυπα, τα οποία αφορούν σε πληροφορίες σχετικά με το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση και ορίζονται ως «θεματικά πρότυπα».  Η τελευταία κατηγορία αφορά στα  «ειδικά τομεακά πρότυπα» και είναι αυτά που εφαρμόζονται σε όλες τις επιχειρήσεις, ανάλογα με τον τομέα δραστηριότητας. Είναι πολυθεματικά και αποσκοπούν στην επίτευξη σημαντικού βαθμού συγκρισιμότητας, προσεγγίζοντας τη γνωστοποίηση πληροφοριών ενός συγκεκριμένου τομέα, που δεν καλύπτονται καθόλου ή όχι επαρκώς από τα θεματικά πρότυπα της δεύτερης κατηγορίας.

Με το τρόπο αυτό επιτυγχάνεται μία πλήρης προσέγγιση στις επιδόσεις της επιχείρησης ως προς την υλοποίηση της στρατηγικής βιωσιμότητας που ακολουθεί και τις επιπτώσεις της στρατηγικής αυτής στα οικονομικά της μεγέθη (χρηματοοικονομικές πληροφορίες) σε μία δεδομένη στιγμή (ημερομηνία αναφοράς) αλλά και στο μέλλον.

Μελετώντας τα θεματικά και τα ειδικά τομεακά πρότυπα ο αναγνώστης μίας έκθεσης βιωσιμότητας μπορεί να κατανοήσει κατ’ αρχήν την ποιότητα του συστήματος διακυβέρνησης της επιχείρησης και ειδικότερα τους ελέγχους και τις διαδικασίες που εφαρμόζονται για την παρακολούθηση, τη διαχείριση και την επίβλεψη των επιπτώσεων, των κινδύνων και των ευκαιριών βιωσιμότητας. Στο σημείο αυτό, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να σημειωθεί, πως ειδικά για τις ανώνυμες εταιρείες με τίτλους εισηγμένους προς διαπραγμάτευση στο Χρηματιστήριο Αθηνών,  οι πληροφορίες αυτές συσχετίζονται σημαντικά με τις επίσης μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες που γνωστοποιούνται στη δήλωση εταιρικής διακυβέρνησης, σύμφωνα με το άρθρο 152 του Ν. 4548/2017, που αναφέραμε προηγουμένως. Το δε σύστημα εταιρικής διακυβέρνησης της εισηγμένης στο Χρηματιστήριο Αθηνών ανώνυμης εταιρείας διαμορφώνεται υποχρεωτικά βάσει του νομικού πλαισίου για την εταιρική διακυβέρνηση στην Ελλάδα με κύριο άξονα τον Ν. 4706/2020. Έτσι, ως προς τις μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες  για τη βιωσιμότητα και τη συμμόρφωση σχετικά με τη διακυβέρνηση, λειτουργεί πλέον ένα σύνθετο πλέγμα διατάξεων υποχρεωτικού δικαίου, το οποίο χρειάζεται ιδιαίτερη μελέτη και προσοχή.

Η δεύτερη ενότητα γνωστοποιήσεων των θεματικών και ειδικών τομεακών προτύπων αφορά στη στρατηγική της επιχείρησης σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό, η στρατηγική βιωσιμότητας παρουσιάζεται συσχετιζόμενη με το επιχειρηματικό της μοντέλο, το οποίο  και εναρμονίζεται πλήρως με το σύστημα εταιρικής διακυβέρνησης που υιοθετεί και εφαρμόζει η εταιρεία. Στη συγκεκριμένη ενότητα γνωστοποιήσεων οι πληροφορίες αυτές αναδεικνύουν τις αλληλεπιδράσεις της στρατηγικής και του επιχειρηματικού μοντέλου επί των επιπτώσεων, των κινδύνων και των ευκαιριών της επιχείρησης, προβάλλοντας ταυτόχρονα και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται από τη διοίκηση.

Η τρίτη ενότητα  αφορά στη διαχείριση των επιπτώσεων, των κινδύνων και των ευκαιριών και μπορεί να διακριθεί στην παρουσίαση πληροφοριών σχετικά με τα αποτελέσματα δύο φάσεων. Η πρώτη επεξεργάζεται τον εντοπισμό των επιπτώσεων, των κινδύνων και των ευκαιριών και την αξιολόγηση της σημαντικότητάς τους, τόσο εξωτερικά ως προς το περιβάλλον και την κοινωνία, όσο και εσωτερικά ως προς τα χρηματοοικονομικά μεγέθη της επιχείρησης και φυσικά την εταιρική αξία.  Στη δεύτερη φάση, παράγονται τα αποτελέσματα από τη διαχείριση των θεμάτων βιωσιμότητας από την εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών και δράσεων. Τα αποτελέσματα αυτά γνωστοποιούνται ως συνέχεια των παραγόμενων της πρώτης φάσης. Θα πρέπει να τονίσουμε πως και στην  περίπτωση αυτή, η διαχείριση κινδύνων αποτελεί μία ουσιώδη και θεμελιωμένη διαδικασία και πρέπει να ενσωματώνεται ως υποσύστημα στο μοντέλο εταιρικής διακυβέρνησης της ανώνυμης εταιρείας με τίτλους εισηγμένους προς διαπραγμάτευση στο Χρηματιστήριο Αθηνών, σύμφωνα με τον Ν. 4706/2020.

Οι προαναφερθείσες πληροφορίες, που συντάσσονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις των θεματικών και τομεακών προτύπων, ενισχύονται και με μία τέταρτη ομάδα γνωστοποιήσεων, στο πλαίσιο της οποίας παρουσιάζονται δείκτες μέτρησης και στόχοι. Η εν λόγω ενότητα  αποτελεί ουσιαστικά την ποσοτικοποίηση των επιδόσεων της διοίκησης ως προς την επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας, που έχουν τεθεί σύμφωνα με τη στρατηγική και αναδεικνύει την επάρκεια και την αποτελεσματικότητα του επιχειρηματικού μοντέλου στον τομέα αυτό (πληροφορίες της δεύτερης ενότητας γνωστοποιήσεων). Επιπλέον,  η ενότητα αυτή αποτελεί έναν επίλογο όπου παρουσιάζονται ποσοτικοποιημένα τα αποτελέσματα των επιδόσεων της διοίκησης στη βιώσιμη ανάπτυξη της εταιρείας (τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού / στρατηγικής, όσο και ως προς τις εσωτερικές και εξωτερικές επιδράσεις / επιπτώσεις) και συνεπακόλουθα και στην εταιρική της αξία.

Φαίνεται λοιπόν ότι, λόγω της διαρκώς αυξανόμενης στόχευσης των επενδυτών σε τοποθετήσεις κεφαλαίων σε βιώσιμες επιχειρηματικές πρακτικές, η χρηματοοικονομική πληροφόρηση από μόνη της δεν επαρκεί για την υποστήριξη των οικονομικών αποφάσεων σχετικά με τις επιχειρήσεις. Οι ενδιαφερόμενοι χρειάζεται να γνωρίζουν ακόμα και λεπτομερείς μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες.  Οι πληροφορίες σχετικά με τη βιωσιμότητα, συνδυαστικά με τις χρηματοοικονομικές πληροφορίες δίνουν μία πληρέστερη, σφαιρική και ακριβή εικόνα των επιδόσεων της διοίκησης και έτσι και η ανάλυσή τους καταλήγει σε περισσότερο ασφαλείς εκτιμήσεις για την εταιρική αξία.

Γράφει ο κ. Σταμάτης Δρίτσας, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, για την εφημερίδα Ναυτεμπορική. 

Ο προβληματισμός για το κατά πόσο μία εταιρεία ως οικονομική μονάδα μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου, μέσω της επιχειρηματικής της επιτυχίας, δεν είναι καθόλου νέος. Ωστόσο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, έπαψε να είναι μία γενική αρχή στο όραμα ή την εταιρική κουλτούρα ορισμένων κορυφαίων εταιρειών με πολυεθνικές δραστηριότητες. Στα χρόνια αυτά, διατυπώθηκαν συγκεκριμένα ερωτήματα, για τα οποία απαιτούνται πλέον ρεαλιστικές απαντήσεις επιχειρηματικής προσέγγισης και επιδιώκονται θεμελιωμένες δράσεις, βάσει συγκεκριμένης στρατηγικής και συνέπεια αυτών, αυτός ο προβληματισμός σχηματοποιήθηκε σημαντικά.

Στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, η ατζέντα των συζητήσεων έχει διευρυνθεί σε πολλαπλά επίπεδα όσον αφορά στην αξιολόγηση των επιδόσεων των επιχειρήσεων στη διαχείριση του ανθρώπινου, του φυσικού και του κοινωνικού κεφαλαίου. Στην κατεύθυνση αυτή, εξετάζονται πλέον, τόσο οι επιπτώσεις των δραστηριοτήτων των εταιρειών στους τομείς του περιβάλλοντος, της κοινωνίας και της διακυβέρνησης, όσο και τα αποτελέσματα (ωφέλειες και οι απώλειες) από τις δραστηριότητες αυτές στην εταιρική τους αξία. Ως αποτέλεσμα, η συζήτηση αυτή έχει γίνει ιδιαίτερα έντονη στη σύγχρονη εποχή, και σε εθνικό επίπεδο, ενώ παράλληλα, ενισχύεται με νομικές και κανονιστικές ρυθμίσεις στις περισσότερο ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες του πλανήτη.

Στις 11 Δεκεμβρίου 2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», μέσω της οποίας δεσμεύτηκε να επανεξετάσει τις ανάγκες για δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί στην παγκόσμια οικονομία για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Επίσης, δεσμεύτηκε να διαμορφώσει ένα πλαίσιο σχετικά με την κατάρτιση, τον έλεγχο και την επικοινωνία των πληροφοριών αυτών.

Ο όρος «μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες» αναφέρεται σε πληροφορίες που γνωστοποιούνται από τις διοικήσεις των εταιρειών και συνοδεύουν τις ετήσιες ατομικές και ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις τους. Οι ατομικές και ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις, ως γνωστόν, περιλαμβάνουν και παρουσιάζουν «ιστορικές χρηματοοικονομικές πληροφορίες» και για το λόγο αυτό ορίζονται ως «καταστάσεις χρηματοοικονομικής πληροφόρησης». Οι μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες, σημαντικό μέρος των οποίων αφορούν πλέον σε θέματα βιωσιμότητας, δεν περιορίζονται στο να είναι μόνο ιστορικές αλλά μπορεί να είναι και προοπτικές. Οι πληροφορίες αυτές παρουσιάζονται σε ειδικές αναφορές, σε ατομικό και ενοποιημένο επίπεδο και συνοδεύουν τις ετήσιες χρηματοοικονομικές καταστάσεις.

Οι αναφορές μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, συμπεριλαμβανομένων των εκθέσεων βιωσιμότητας, συντάσσονται με βάση ένα νομικό και κανονιστικό πλαίσιο θετικού δικαίου που ορίζει  τις τεχνικές προδιαγραφές πληρότητας και ποιότητας των πληροφοριών που παρουσιάζουν και όχι βάσει συγκεκριμένων λογιστικών πλαισίων, όπως λ.χ. τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οδηγία 2013/34/ΕΕ, εκτός από τις προβλέψεις σχετικά με τις ατομικές και ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις περιέχει διατάξεις σχετικά με τις μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες σε ατομικό και ενοποιημένο επίπεδο, ενώ στην Ελλάδα οι απαιτήσεις της οδηγίας αυτής ως προς το επίμαχο θέμα της μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης έχουν ενσωματωθεί στα άρθρα 151 έως και 154 του Ν. 4548/2018 περί Ανωνύμων Εταιρειών, τα οποία αφορούν στη σύνταξη της ατομικής και ενοποιημένης ετήσιας έκθεσης διαχείρισης του διοικητικού συμβουλίου. Στην ετήσια έκθεση διαχείρισης συμπεριλαμβάνονται, κατ’ εφαρμογή των εν λόγω άρθρων, η δήλωση εταιρικής διακυβέρνησης καθώς -ως «μη χρηματοοικονομική κατάσταση»- και η έκθεση (δήλωση) βιωσιμότητας.

Στο σημείο αυτό όμως εντοπίζεται μία ουσιώδης περιοχή αδυναμίας σχετικά με τις μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες. Είναι γνωστό ότι οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις μίας επιχείρησης περιλαμβάνουν, σε ατομικό και ενοποιημένο επίπεδο, αμιγώς ιστορικές χρηματοοικονομικές πληροφορίες, οι οποίες χρησιμοποιούνται από τους ενδιαφερόμενους  για την εξαγωγή συμπερασμάτων και τη διενέργεια εκτιμήσεων ως προς την εταιρική χρηματοοικονομική θέση (καθαρή περιουσία) και τις επιδόσεις της διοίκησης. Προφανώς, οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις των εταιρειών αποτελούν το πρώτο και θεμελιώδες εργαλείο στη διαδικασία λήψης οικονομικών αποφάσεων σχετικά με μία επιχείρηση. Για το σκοπό αυτό, οι πληροφορίες που περιέχουν είναι αποτέλεσμα έρευνας και διαβουλεύσεων με όλους τους εμπλεκόμενους σε διεθνές επίπεδο. Οι πληροφορίες αυτές είναι τυποποιημένες σε εξαιρετικά σημαντικό βαθμό, πληρούν δε συγκεκριμένες προδιαγραφές ποιότητας και βασίζονται σε πρότυπα και λογιστικά πλαίσια που παράγονται από φορείς και οργανισμούς εγνωσμένου κύρους και φυσικά διεθνώς αποδεκτούς από την παγκόσμια επιχειρηματική κοινότητα. Αντίστοιχα, και οι νέες μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες σχετικά με τη βιωσιμότητα, εστιασμένες στη στρατηγική και τις επιδόσεις των εταιρειών στο περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση (Environment, Social, Governance – ESG), οι οποίες δημοσιοποιούνται τα τελευταία χρόνια με όλο και μεγαλύτερη ένταση και σε όλο και μεγαλύτερο εύρος από εταιρείες παγκοσμίως, χρησιμοποιούνται επίσης για τη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων σχετικά με τις εταιρείες αναφοράς. Συνεπώς, είναι αναμενόμενο και αναπόφευκτα προσδοκώμενο και οι πληροφορίες αυτές να πρέπει να γνωστοποιούνται βάσει υψηλών προδιαγραφών ποιότητας και σε ανάλογο βαθμό τυποποίησης με αυτόν των χρηματοοικονομικών πληροφοριών.

Στην κατεύθυνση αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραμένοντας συνεπής στη δέσμευσή της στην «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», εξέδωσε την οδηγία 2022/2464 της 14^ης Δεκεμβρίου του 2022 και τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό της 31^ης Ιουλίου 2023 μέσω των οποίων, αφενός διαμορφώνεται ένα συγκεκριμένο κανονιστικό πλαίσιο κατάρτισης, ελέγχου και δημοσίευσης για τις εκθέσεις βιωσιμότητας και αφετέρου εισάγεται ένα υποχρεωτικό πλαίσιο σύνταξης και παρουσίασης των πληροφοριών αυτών.

Ειδικά ως προς το πλαίσιο σύνταξης, ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει την υποχρεωτική εφαρμογή δώδεκα συγκεκριμένων προτύπων (European Sustainability Reporting Standards – ESRS) βάσει αρχών (principles based). Τα νέα αυτά πρότυπα εκθέσεων βιωσιμότητας διαμορφώνουν ένα πρώτο βασικό πλαίσιο εξαιρετικής ποιότητας ανάγνωσης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, που αναμένεται να τυποποιήσουν σε σημαντικό βαθμό τις γνωστοποιούμενες πληροφορίες και να καλύψουν τις ανάγκες των ενδιαφερομένων για ανάλυση, συνδυαστικά και σε συσχετισμό με τις χρηματοοικονομικές πληροφορίες των ετήσιων χρηματοοικονομικών καταστάσεων που συνοδεύουν.

Το Β’ μέρος του άρθρου θα δημοσιευθεί στη Ναυτεμπορική το Σάββατο 18 Νοεμβρίου 2023